Το κινηματογραφικό 1936

Ούτε το 1936 είχαμε ελληνική μυθοπλασία, αν και έγινε λόγος για μια ταινία με τίτλο «Ραντεβού στο Ζάππειο» αγνώστων λοιπών στοιχείων, που θ’ αποτελούσε «σταθμό εις τα χρονικά του Βαλκανικού Κινηματογράφου». Το δε Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο σχεδίαζε το γύρισμα μιας ταινίας με Έλληνες καλλιτέχνες, που θα προπαγάνδιζε την αποταμίευση και θα προβαλλόταν σε κινηματογραφικές αίθουσες και στα σχολεία την Ημέρα της Αποταμιεύσεως (31 Οκτωβρίου). Φαίνεται όμως ότι το σχέδιο αυτό δεν υλοποιήθηκε.

Θα μπορούσαμε όμως να είχαμε την πρώτη ελληνική ταινία κινουμένων σχεδίων; Δημοσίευμα του αλεξανδρινού Ταχυδρόμου ισχυριζόταν ότι ο γελοιογράφος Σοφό (Σοφοκλής Αντωνιάδης) είχε κατοχυρώσει με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας μια εφεύρεση, που επέτρεπε με ένα μόνο σχέδιο την ταυτόχρονη κίνηση των ματιών, του στόματος, των χεριών, των ποδιών και γενικότερα του σώματος των σκίτσων – πολύ οικονομικότερα σε σύγκριση με τις ταινίες του Ντίσνεϊ. Μάλιστα ο Σοφό είχε έτοιμους τους ήρωές του (Νέτος, Σκέτος, Κλέτος και δις Συντροφία), ενώ περίμενε σενάρια ευθυμογράφων και επιχειρηματικά κεφάλαια, που τελικά δεν εισέρρευσαν, ώστε η πρώτη ελληνική ταινία κινουμένων σχεδίων δημιουργήθηκε από το σκιτσογράφο Σταμάτη Πολενάκη το 1942 με τίτλο «Ο Ντούτσε αφηγείται».

Το Δεκέμβριο του 1936 προβλήθηκε μια μυστηριώδης ταινία με τον ελληνοπρεπέστατο τίτλο «Ο Μήτρος και η Μάρω». Οι διαφημίσεις ενημέρωναν με πηχαίους τίτλους ότι ήταν «ΟΜΙΛΟΥΣΑ ΕΛ­ΛΗΝΙΣΤΙ», ενώ με πολύ μικρότερα γράμματα διευκρινιζόταν ότι ήταν γερμανικής παραγωγής. Οι αθη­ναϊκές εφημερίδες, που δεν είχαν ιδέα για το περιεχόμενό της, εμφανίζονταν σε σύγχυση μεν, υποψιασμένες δε.

Ο Ελεύθερος Άνθρωπος έκανε λόγο για μια «γερμανική ταινία, ντουμπλαρισμένη εις τα τουρκικά στού­ντιο Ιπεκτζή», που παρουσίαζε κάτι το «πολύ επαινετόν, διότι η ξένη παραγωγή ενδιαφέρεται διά τον τόπον μας και διά τα ελληνικά θέματα». Αντίθετα, ο συντάκτης του Τύπου ανέφερε τα ονόματα των Γερμανών ηθοποιών (Αιμπέργκερ Μπριγκίτε Χόρνεϊ και Αττίλα Χέρπιγκερ), εκτιμούσε ότι «τα κοστούμια των ηθο­ποιών είνε μαυροβουνιώτικα και κατά πάσαν πιθανότητα εκεί εξελίσσεται η υπόθεσις» και συνιστούσε στους αναγνώστες να κρατήσουν «κάποια επιφυλακτικότητα». Όμως ούτε στο Μαυροβούνιο εξελισσόταν η ιστορία.

Στην πραγματικότητα ήταν η γερμανική ταινία «Blutsbrüder» («Αδέλφια εξ αίματος»), που στην Αυστρία προβλήθηκε ως «Bosnische Symphonie» («Βοσνιακή συμφωνία»). Ως «Βοσνιακοί έρωτες» προβλήθηκε και σε ορισμένες ελληνικές πόλεις το 1937, όπως στη Ζάκυνθο («Κεντρικόν» από 16.08), στο Ηράκλειο («Πουλακάκη» από 16.09) και στην Πάτρα («Πάνθεον» από 27.12), όπου όμως – παρά τον τίτλο – διαφημιζόταν «ένα ειδύλλιο που πλέκεται ανάμεσα σε δυο νεαρές υπάρξεις στη μυροβόλο ύπαιθρο της Ρούμελης, στις γραφικές της βουνοκορφές, εκείνες όπου χρόνια έζησεν η Ελληνική ψυχή, όπου αντιλάλησε το κλέφτικο Ελληνικό τραγούδι εις ελληνικήν γλώσσαν»! Με υπότιτλο... «Ρουμελιώτικη συμ­φωνία» προβλήθηκε η ταινία το Νοέμβριο του 1937 και στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, ενώ διαφημίστηκε ως μια «ελληνιστή ομιλούσα και άδουσα ταινία που εχάλασε κόσμο όπου και αν προεβλήθη και που περιποιεί τιμήν διά την Ελληνικήν τέχνην»!

«Ο θεατής όμως βλέπει, αντί των γραφικών χωριών της Αιτωλοακαρνανίας και της Στερεάς, συνοικισμούς πλημμυρισμένους από μιναρέδες τζαμιών και τον κυριώτερον ήρωα του έργου που λέγεται Μήτρος, να φορή φεσάκι με φουντίτσα» παρατήρησε η Εστία, όταν το έργο προβαλόταν στην Αθήνα, ζητώντας την αλλαγή των προγραμμάτων της κινηματογραφικής αίθουσας, αλλά και παρέμβαση της επιτροπής λογοκρισίας με αφορμή μια «απρεπή» σκηνή θείας λειτουργίας, «όπου ο ιερεύς ομοιάζει με ληστήν και όπου οι ήρωες του έργου ερωτοτροπούν ασεβέστατα».

Οι ελληνικοί διάλογοι γράφτηκαν από τον Κασαπάκη. Τις φωνές τους δάνεισαν η Αλίκη Βίτσου και ο Επιτροπάκης, ενώ τον υπηρέτη «Κίτσο» ντούμπλαρε ο Νίκος Πηλιός. Την ελληνική μουσική συνέθεσε ο Στάθης Λάβδας.

Άτυπα – και με επιφύλαξη ως προς την πιστή μετάφραση των διαλόγων – ο «Μήτρος και η Μάρω» ήταν η πρώτη ταινία μυθοπλασίας ντουμπλαρισμένη στα ελληνικά, αν και τον τίτλο αυτό θα διεκδι­κούσε μια άλλη ταινία τρία χρόνια αργότερα. Πρόκειται για την ιταλική ταινία «Τρέλλες του αιώνος», το ντουμπλάρισμα της οποίας πραγματοποιήθηκε στα στούντιο «Σκουλέρα φιλμ» της Ρώμης. Σε ευρύτερο όμως πεδίο, ήδη από τον Οκτώβριο του 1934 ο κινηματογράφος «Διονύσια» της Καβάλας διαφήμιζε μια ξένη διαφημιστική ταινία ασπιρίνης Μπάγιερ «ομιλούσα ελληνιστί».