Η ταινία της Μεσολυμπιάδας του 1906

Σεπτέμβριος 1905. Στη δεύτερη κιόλας συνεδρίασή της εν όψει της Μεσολυμπιάδας του 1906 (9-19 Απριλίου κατά το παλιό ημερολόγιο), η Επιτροπή των Ολυμπιακών Αγώνων αποφάσισε ν' αναγράψει στον προϋπολογισμό της ικανό ποσό για απόκτηση φωτογραφικής μηχανής στιγμιαίων εικόνων με σκοπό την παρασκευή κινηματογραφικών ται­νιών για την καταγραφή των αγωνισμάτων της διοργάνωσης, όπως επίσης σκηνών και απόψεων του Σταδί­ου. Σκοπός ήταν η διαφήμιση των αγώνων και η αποκόμιση οικονομικών εσόδων από τις προβολές των ται­νιών στο εξωτερικό. Όλα δείχνουν ότι αυτή ήταν η πρώτη επίσημη ελληνική κινηματογραφική παραγωγή.

Θα μπορούσε η επιτροπή ν’ απευθυνθεί στους αδερφούς Μίλτο και Ιωάννη Μανάκη από τα Γρεβενά (τότε υπό τουρκική κυριαρχία), τους πρώτους Έλληνες κινηματογραφιστές, αλλά και πρώτους κινηματογραφιστές των Βαλκανίων, οι οποίοι το 1905 γύρισαν την πρώτη τους ταινία με τίτλο «Υφάντρες», διάρκειας ενός περίπου λεπτού, όταν κινηματογράφησαν την υπερήλικη γιαγιά τους, ενώ ύφαινε με τον παραδοσιακό τρόπο. Ωστόσο, την επίσημη κινηματογράφηση των αγώνων ανέλαβε η γαλλική Γκω­μόν, συνεργάτης της οποίας ήρθε στην Ελλάδα. Εικάζεται ότι ήταν ο Λεόν Σνάιντερ, ο οποίος τα επόμενα χρόνια θα ήταν ο αντιπρόσωπος της Γκωμόν στη χώρα. 

[Στο Ψηφιακό Αποθετήριο της ΕΟΕ (rep.hoc.gr) δημοσιεύεται η αλληλογραφία μεταξύ της Επιτροπής και της Γκωμόν για το κλείσιμο της συνεργασίας το Μάρτιο του 1906, παραμονές των αγώνων, στην οποία όμως δεν αναγράφεται το όνομα του οπερατέρ. Στη βιβλιογραφία ως οπερατέρ της Γκωμόν αναφέρεται ο Λεόνς, υποννοώντας το Λεόν Σνάιντερ, ο οποίος τα επόμενα χρόνια θα αναλάμβανε το αθηναϊκό παράρτημα της γαλλικής εταιρίας. Παρόλ’αυτά, στα κινηματογραφικά απομνημονεύματά του ο – επίσης παρών στη Μεσολυμπιάδα του 1906 – οπερατέρ Φελίξ Μεσγκουίτς περιέγραφε ως «Έλληνα» το συνάδελφό του από την Γκωμόν, ο οποίος μάλιστα επιχείρησε να τον εμποδίσει να τραβήξει πλάνα ανοίγοντας την ομπρέλα του!]

Η πρώτη προβολή της ταινίας πραγματοποιήθηκε στα τέλη Απριλίου στην οικία του Πέτρου Καλ­λιγά παρουσία του συνόλου σχεδόν της βασιλικής οικογένειας, καθώς και άλλων εκπροσώπων της κοσμικής Αθήνας. Ωστόσο, λόγω έλλειψης χρόνου προβλήθηκε μόνο ένα μέρος των ταινιών. Στις 2 Μαΐου το Νέον Άστυ σχολίαζε – το πρώτο κριτικό σημείωμα που δημοσιεύτηκε στον ελληνικό τύπο για μια ταινία εγχώριας παραγωγής:

«[..] Παρετηρήθη ότι αι πλείσται των ληφθεισών εικόνων είνε ωραιόταται και ζωντανώταται. Υπάρχουν και μερικαί κάπως σκοτειναί ή δυσδιάκριτοι και τούτο διότι ο κινηματογράφος ώφειλε να τας λάβη με την αυτήν ταχύτητα, αλλά με διάφορον φως. Η πάλη είνε ζωηροτάτη και η είσοδος του νικητού του Μαραθωνίου ελήφθη τελεία. Πρόσωπά τινα διακρίνονται ζωηρότατα και οι πρίγκηπες φαίνονται καθαρώς εις όλην των την εν τω Σταδίω ανάμιξιν. Κρίμα είνε ότι ο κινηματογράφος δεν κατώρθωσε να παραλάβη εικόνας και των εκτός του Σταδίου τελεσθέντων αγωνισμάτων ότε η ανα­παράστασις θα ήτο πλήρης».

Μια μέρα νωρίτερα, η Πατρίς περιορίστηκε να ση­μειώσει ότι «η προβολή επέτυχε θαυμασίως, πάντες δε έφυγον κατευχαριστημένοι εκ της επιτυχίας ταύτης».

Συνολικά, το φιλμ είχε μήκος 3500 μέτρων και η ται­νία διαρκούσε περίπου δύο ώρες. Οι θεατές παρακολουθούσαν μεταξύ άλλων την είσοδο των βασιλικών οικογενειών της Ελλάδας και της Αγγλίας στο Στάδιο, την πα­ρέλαση των γυμναστικών ομάδων, την παρέλαση των μαθητών όλων των σχολείων της Αθήνας, τις γυμναστικές ομάδες των Δανών και των Σουηδών, ελληνορωμαϊκή πάλη, άρση βαρών, τον αγώνα Τόφαλου και Στάιμπαχ, κολυμβητικούς αγώνες, δισκοβολία, λιθοβολία, την αποθέωση του νικητή του Μαραθωνίου (ο Σέρινγκ) κλπ. 

Η ταινία προβλήθηκε τμηματικά για το ευρύ κοινό στην αί­θουσα του Παρνασσού από τις 12 έως τις 14 Μαΐου έναντι εισιτηρίου εισόδου 2 δραχμών. Ακολούθησε το Δημοτικό Θέατρο Πειραιά στις 17 Μαΐου και στη συνέχεια άλλες πόλεις, όπως η Πάτρα: «Εαρινόν» θέατρο στις 16 και 17 Ιουνίου. Η εφημερίδα Εμπρός σχολίαζε:

«Έχασαν ομολογουμένως όσοι δεν παρέστησαν χθες εις την αίθουσαν του Παρνασσού όπου εγένοντο αι προβολαί των Αγώνων διά του Κινηματογράφου της Επιτροπής. Ευτυχώς αύριον συνε­χίζονται αι προβολαί με τας υπολοίπους 4 ημέρας των Αγώνων, εις την ιδίαν αίθουσαν. Ας σπεύ­σουν όσοι θέλουν να ιδούν τον Μαραθώνιον δρόμον, την Δισκοβολίαν, την επίδειξιν των Σουηδών κολυμβητών εν τω Φαλήρω, την επίδειξιν των σχολείων της τελευταίας ημέρας και την βράβευσιν των νικητών».

Εξάλλου, με αφορμή την πρώτη προβολή της ταινίας στην αίθουσα της Ελληνικής Λέσχης στην Αλε­ξάνδρεια της Αιγύπτου, εφημερίδα της παροικίας σχολίαζε ότι «η μία [εικόνα] ήτο ωραιοτέρα της άλλης, ρα­γδαία δε χειροκροτήματα εξεδήλωσαν την λαμπράν εντύπωσιν, ην απεκόμισαν πάντες». Κι επειδή στην Αλεξάνδρεια η επίσημη ταινία προβλήθηκε παράλληλα με εκείνη του οίκου Πατέ, ο κινηματογράφος που την προέβαλλε, δημοσιοποίησε το πιστοποιητικό αυθεντικότητας της Επιτροπής, προκειμένου να μην υπάρξει σύγχυση στους Έλληνες της πόλης.

Τον Ιανουάριο του 1907 η ταινία προβλήθηκε και στην Κύπρο ξεκινώντας από τη Λάρνακα και συνεχίζοντας στη Λεμεσό και τις άλλες πόλεις μέχρι τις αρχές Μαρτίου. Επειδή όμως το νησί δε διέθετε ακόμα ηλεκτρικό ρεύμα, η Επιτροπή Ολυμπιακών Αγώνων απέστειλε ειδικό μηχανικό μαζί μ’ ένα μηχάνημα παρασκευής οξυγόνου, με αποτέλεσμα να είναι ελαφρώς αυξημένες οι τιμές ενοικίασης του φιλμ.

Η εφημερίδα Αλήθεια της Λεμεσού σχολίαζε την υποδοχή της ταινίας από τους κατοίκους της πόλης:
«[..] Κόσμος άπειρος προσέτρεξε κατά την πρώτην ιδίως νύκτα, παρ’ όλον το βροχερόν του καιρού, όπως θαυμάση τας μεγαλοπρεπείς τελετάς και τα ωραία αγωνίσματα των Ολυμπιακών Αγώνων. Αλλ’ ό,τι συνεκίνει περισσότερον τον κόσμον, ήτο η θέα των Βασιλέων και των Πριγκίπων.
Ψες το πρόγραμμα ήτο το αυτό με το της πρώτης παραστάσεως· αλλ’ απόψε αι εικόνες θα είνε όλως διαφορετικαί, και επί της οθόνης θα παρελάσουν νέα όλως αγωνίσματα των Αγώνων, αι μαθητικαί ασκήσεις, η ανακήρυξις των Νικητών και η απονομή των βραβείων [..]».

Προβολές έγιναν και σε άλλες χώρες, ωστόσο – δεδομένου και του ανταγωνισμού – φαίνεται ότι η επίσημη ταινία δε σημείωσε την αναμενόμενη επιτυχία στο εξωτερικό, όπως προκύπτει από επιστολή της Γκωμόν στην Επιτροπή Ολυμπιακών Αγώνων με ημερομηνία 22 Μαρτίου 1907, στην οποία υπογραμμιζόταν ότι «οι πωλήσεις αυτών των σκηνών είναι αρκετά δύσκολες και ενδιαφέρουν έναν πολύ μικρό αριθμό πελατών».

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου