Ζουρνάλ και κινηματογραφικές ζυμώσεις (1923-1926)

Με τη σκιά της Μικρασιατικής καταστροφής να πέφτει βαριά, το σημαντι­κότερο ζουρνάλ του 1923 ήταν η «Ανταλλαγή των αιχμαλώτων», που είχε γυριστεί από τον Ζοζέφ Χεπ ύστερα από πρωτοβουλία του υπουργείου Εξωτερικών και ξεκίνησε να προβάλλεται στα «Διονύσια» από τις 18 Απριλί­ου. «Ήτο πλέον καιρός να δοθή μεγαλειτέρα δημοσιότης εις την φρικιαστικήν κατάστασιν εις την οποίαν μας επεστράφησαν οι μεγαλομάρτυρες αυτοί Έλληνες αιχμάλωτοι από την Κεμαλική Κόλασιν» σχολίαζε η Πατρίς, συνιστώντας την προβολή της ταινίας στο εξωτερικό. 

Τα έντονα συναισθήματα των θεατών αποτυπώθηκαν γλαφυρά σε σχόλιο της εφημερίδας Έθνος:
«Από το ένα μέρος: «μανάρια», κατά την έκφρασιν κάποιου θεατού, τόσον ευδιάθετα, ώστε να βελάζουν πατριωτικούς λόγους μόλις έφθασαν εις την Σμύρνην· και από το άλλο: σκελετοί ζωντανοί και λίθινοι. [..] Επάνω εις την οθόνην η φρίκη προσλαμβάνει, νομίζει κανείς, εξαιρετικήν ενάργειαν και υποβλητικότητα. Τα ανθρώπινα κουρέλια, η εικών της ερημώσεως, που παρουσιάζει το Και και αι ελληνικαί συνοικίαι της Σμύρνης, απλώνουν εμπρός εις τα μάτια παραστατικώς όλον τον σπαραγ­μόν της απεράντου ελληνικής τραγωδίας. Είνε τ' αποτελέσματα της «νίκης της 1ης Νοεμβρίου». Τ' αψευδή τεκμήρια της τουρκικής θηριωδίας. Διδάγματα και διά τους Έλληνας και διά τους ξένους».

Αυτή ήταν η πρώτη, αλλά όχι και η μοναδική ταινία της Μικρασιατικής τραγωδίας. Από τις 30 Απριλίου στο «Σπλέντιτ» προβάλλονταν εικόνες της κατεστραμμένης Σμύρνης – πιθανότατα ξένου κινηματογραφικού οίκου – που επίσης συνοδεύονταν από τις σκηνές της ανταλλαγής των αιχμαλώτων. Εξάλλου, τον Ιούνιο του 1923 επανήλθε στην Αθήνα ο Μαδράς, ο οποίος τους προηγούμενους μήνες γύρισε την Ευρώπη προβάλλοντας τις ταινίες της Μικρασιατικής Καταστροφής που τράβηξε ο ίδιος και τις οποίες θα επιδείκνυε στους Έλληνες της Αμερικής μαζί με την «Τσιγγάνα της Αθήνας» ένα χρόνο αργότερα.

Το Φεβρουάριο του 1923, η κινηματογραφική μηχανή κατέγραψε τους διεθνείς αγώνες ανώμαλου δρόμου 6.400μ., οι οποίοι διεξήχθησαν για πρώτη φορά στη Θεσσαλονίκη και στην Ελλάδα γενικότερα.

Από τις 14 Μαΐου 1923, στον κινηματογράφο «Ιντεάλ» της Πάτρας, οι κάτοικοι της αχαϊκής πρωτεύ­ουσας είχαν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν μια ταινία τοπικού ενδιαφέροντος από τα απο­καλυπτήρια του ανδριάντα του Παλαιών Πατρών Γερμανού με όλα όσα διαδραματίστηκαν, τις εκφωνήσεις λόγων από τους επισήμους και πλάνα με γνωστούς Πατρινούς της εποχής. Πάντως, αν και καθαρά πατρινού ενδιαφέροντος, είχε προηγηθεί η προβολή της ταινίας στην πρωτεύουσα (κινηματογράφος «Αττικόν» από 02.05).

Την ίδια χρονιά γυρίστηκε ένα ντοκιμαντέρ για τα Μετέωρα, την παραγωγή του οποίου φέρεται ότι έκανε ο Μι­χαήλ Δόριζας, ο πρώην Ολυμπιονίκης και πλέον καθηγητής πανεπιστημίου στη Φιλαδέλφεια. Ωστόσο, μια σχετική ταινία κινηματογραφήθηκε το Μάιο του 1923 από τους Αμερικανούς Μπριξ, Μπαδώ και Σοτσάκ στα πλαίσια σειράς ταινιών από την Ελλάδα, μεταξύ των οποίων και ένα φιλμ από τα αμερικανικά ορφανοτροφεία της Σύρου. Πιθανόν πρόκειται για την ταινία «Cloisters in the Clouds» [«Μοναστήρια στα Σύννεφα»], σε παραγωγή όμως της Fox Educational Entertainment, που ξεκίνησε να προβάλλεται στις ΗΠΑ από τις 28 Οκτωβρίου 1923.

Μεταξύ των ταινιών επικαιρότητας του 1924, ξεχωρίζει η «Αναγεννηθείσσα Ελλάς», που παρουσίαζε τις τελετές ανακήρυξης της Δημοκρατίας το Μάρτιο. Άλλα επίκαιρα της ίδιας περιόδου (Μάρτιος – Απρίλιος 1924):
Ο Μοργκεντάου παρακολουθεί τον επίσημο εορτασμό της Ελληνικής Δημοκρατί­ας - Ο Παπαναστασίου μιλά από τον εξώστη του δημαρχείου Λάρισας - Ο ναύαρχος Κουντουριώτης απο­θεώνεται από το λαό της Αθήνας - Ο πρωθυπουργός Παπαναστασίου στο Δοξαρά, όπου έλαβε χώρα λη­στεία αμαξοστοιχίας - Η κατάθεση του θεμέλιου λίθου στον προσφυγικό συνοικισμό του Βύρωνα - Οι στέψεις των αν­δριάντων του λόρδου Βύρωνα σε Ζάππειο και Μεσολόγγι - Η επίδοση των διπλωμάτων στους Άγγλους επισήμους, οι οποίοι παρευρέθηκαν στις τελετές του Πανεπιστημίου για τα 100 χρόνια από το θάνατο του Βύρωνα - Οι εορτασμοί της επετείου των 100 χρόνων από την Έξοδο του Μεσολογγίου.

Τον Ιούνιο του 1924, ο Γερμανός οπερατέρ Έρικ Μπούμπαχ τράβηξε πλάνα από τα εσωτερικά διαμερί­σματα του υφαντουργείου της Ελληνικής Εριουργίας και του εργοστασίου της «Ελληνικής Μεταξουργίας» για λογαριασμό των «Ταινιών Βρατσάνου».

Τον Αύγουστο, αναγγέλθηκε η ίδρυση «μεγάλης κινηματογραφικής εται­ρίας» με επωνυμία «Ταινίαι Άστεως», που θα αποτελούσε μετεξέλιξη της εταιρίας του Βρα­τσάνου με συμμετοχή κεφαλαίου 2.000.000 δρχ. από την Αγγλοαμερικανική Τράπεζα της Ελλάδας, όμως τελικά οι «Ταινίαι Άστεως» παρέμειναν «Ταινίαι Βρατσάνου» και το 1925 θα παρουσίαζαν το πολυδιαφημισμένο «Μοίρας αποπαίδι».

Εξάλλου, το Σεπτέμβριο οι Ζοζέφ Χεπ και Μαυρίκιος Νόβακ ίδρυσαν από κοινού τη δική τους εταιρία, με σκοπό επίσης να γυρίσουν ελληνικές ταινίες διαφόρων ειδών χωρίς όμως θεαματικά αποτελέσματα.

Τέλος, η επίσκεψη του 10χρονου σταρ του Χόλιγουντ, Τζάκι Κούγκαν, στην Αθήνα τον Οκτώβριο του 1924 και η διανομή των δώρων του στα προσφυγόπαιδα, καταγράφηκαν επίσης από τον κινηματογραφικό φακό.

Μεγαλύτερη κινητικότητα περί τα κινηματογραφικά παρατηρήθηκε το 1925, όπου άλλωστε είδαμε ότι προβλήθηκαν για πρώτη φορά μετά από πολλά χρόνια και δύο ταινίες μυθοπλασίας μεγάλου μήκους. Οι ταινίες αυτές θα μπορούσαν να είναι περισσότερες, καθώς το πρώτο εξάμηνο της χρονιάς ιδρύθηκε η φιλόδοξη «Ακρόπολις Φιλμ» των Α. Κατσούφρη, Χρήστου Μαρκαντώνη, Λέανδρου Καβαφάκη και Α. Τράλια με καλλιτεχνικό διευθυντή τον Αρμάνδο Ροσινιόλ. Η εταιρία υποτίθεται ότι είχε έτοιμο για άμεση κινηματογράφηση ένα δραματικό σενάριο γνωστού Έλληνα συγγραφέα με πρωταγωνίστρια την Ζαζά Μπριλλάντη, σχέδια που δεν προχώρησαν ποτέ. Όπως δεν υλοποιήθηκαν τα σχέδια και της «Indexfilma Co» του φωτογράφου Α. Καλογερίδη, που ανακοίνωσε το γύρισμα ενός δράματος «συγχρόνου υπο­θέσεως» με τίτλο «Το βέλος του θανάτου», μήκους 1700 μέτρων.

Σ’ ό,τι αφορά τα ελληνικά ζουρνάλ του 1925, μεταξύ άλλων κινηματογραφήθηκε από τον οίκο Βρατσάνου η χοροεσπερίδα, που διοργανώθηκε από το μη­νιαίο περιοδικό «Εικονογραφημένη της Ελλάδας» του Πολύβιου Λεκού στο Άκταιον Πάλας του Νέου Φα­λήρου στις 8 Φεβρουαρίου. Η ταινία μήκους 300 μέτρων προβλήθηκε στο «Αττικόν» στα τέλη του μήνα.

Την ίδια χρονιά κινηματογραφήθηκαν τα εγκαίνια του Ιπποδρόμου στο Δέλτα του Φαλήρου και η πρώτη μέρα των ελληνικών ιπποδρομιών, ενώ το διεθνές ενδιαφέρον τράβηξε η γιορτή του Λυκείου των Ελληνίδων στο Παναθηναϊκό Στάδιο το Μάιο με την «Παραμάουντ Φιλμ Κόμπανι» να προσφέρει 120.000 δραχμές για την κινηματογράφηση της εκδήλωσης.

Το Μάιο του 1925, η «Νταγκ φιλμ» κατέγραψε όλη τη λειτουργία και κίνηση των διαφόρων τμημάτων και συνεργείων των εργοστασίων της εταιρίας Χημι­κών Προϊόντων και Λιπασμάτων στη Δραπετσώνα. Το φιλμ μήκους 1100 μέτρων προοριζόταν να προβληθεί στη Βιομηχανική Έκθεση της Λοζάνης.

Το Σεπτέμβριο του 1925, μετά το θάνατο των περιβόητων λη­στών Γιαγκούλα, Μπαμπάνη και πολλών συνεργατών τους ύστερα από πολύωρη συμπλοκή με τους άνδρες της Χωροφυλακής στη θέση Κλεφτόβρυση του Ολύμπου, συνεργείο της Γκωμόν κατέγραψε την περιφορά των κομμένων κεφαλών στους δρόμους της Κατερίνης!

Ξένης παραγωγής, αλλά εξαιρετικά ενδιαφέρουσα πιθανολογείται η ταινία με τίτλο «No Womans Land» της «Short Films Syndicate, Inc.» από την ζωή των μοναχών σε ελληνικό μοναστήρι, χτισμένο σε δυσθεώρητα ύψη.

Τις ζημιές που προκλήθηκαν στο Μουσείο του Ηρακλείου μετά τον εξαιρετικά ισχυρό σεισμό των 7.6 ή 8 Ρίχτερ κοντά στη Ρόδο στις 26 Ιουνίου 1926 κατέγραψε με την κάμερά του ο κινηματογραφιστής του υπουργείου Εξωτερικών συνοδεύοντας τον υπουργό Εσωτερικών, Γεώργιο Σπυρίδωνος, κατά την επίσκεψη του τελευταίου στην πόλη για να επιθεωρήσει την κατάσταση, καθώς αρχικά εκφράστηκαν φόβοι για μεγάλες καταστροφές μεταξύ των αρχαιολογικών εκθεμάτων, που όμως τελικά δεν επιβεβαιώθηκαν.

Δύο διαφημιστικές ταινίες της «Νταγκ Φιλμ» προσδιορίζονται την ίδια περίοδο:
Ø     Η ταινία των τσιμέντων «Ηρακλής» παρουσίαζε τη διαδικασία κατασκευής των τσιμέντων, τις κολοσσιαίες μηχανικές εγκαταστάσεις των εργοστασίων, τα μεγάλα εργαστήρια επισκευής μηχανημάτων, την αποστολή του τσιμέντου από τα εργοστάσια στους τόπους κατανάλωσης κλπ.
Ø     Η ταινία των εργοστασίων παρασκευής της σοκολάτας Παυλίδου ήταν παραγωγής 1926 ή 1927. Αποτελούταν από δύο μέρη, στα οποία επιδεικνύονταν οι μηχανικές εγκαταστάσεις, η οργάνωση των τμημάτων κατεργασίας του κακάο και παρασκευής της σοκολάτας και γενικότερα όλη η διαδικασία από την πρώτη τριβή του καρπού του κακάο μέχρι το τύλιγμα των πλακών της σοκολάτας.

Εξάλλου, την ίδια περίπου περίοδο (αλλά σε απροσδιόριστο βάθος χρόνου) γυρίστηκαν διάφορες ερασιτεχνικές, επιστημονικές ταινίες από έναν «καλά ενημερωμένο Έλληνα επιστήμονα», ο οποίος ζούσε στην Αθήνα και ασχολιόταν με την κινηματογράφηση της ανατομίας των εντόμων από χόμπι. Με κάποιον τρόπο, οι ταινίες αυτές ταξίδεψαν στις ΗΠΑ και περιλαμβάνονταν στο αρχείο της «Spiro Film Corporation», μιας αμερικανικής εταιρίας παραγωγής επιστημονικών ταινιών με έδρα το Ίρβινγκτον της Νέας Υόρκης.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου