«Η απόπειρα πτήσεως του Αρνιώτη εις Τατόιον» και ο οπερατέρ Λέστερ

Και μετά τον Μπέριγκερ, τι; Την επόμενη τριετία στον αθηναϊκό τύπο δεν υπήρχαν αναφορές για άλλες ελληνικές ταινίες, μέχρι που τον Οκτώβριο του 1910 με διάθεση ανακούφισης η εφημερίδα Πατρίς ανήγγειλε στους αναγνώστες της το «ευχάριστο» γεγονός ότι σε μία από τις τρεις κινηματογραφικές αίθουσες της οδού Σταδίου θα προβάλ­λονταν ταινίες «παρμέναι εις τας Αθήνας». Πράγματι, στις 17 Οκτωβρίου ανακοινωνόταν ότι: «Αύριο Δευ­τέραν, ο κινηματογράφος “Ελλάς” έναντι Βουλής θα παρουσιάση την πρώτην Ελληνικήν ταινίαν, κατασκευα­σθείσαν εν τω φωτογραφείω του κ. Λέστερ και παριστώσαν την απόπειραν πτήσεως του κ. Αρνιώτη».
Ο Λεωνίδας Αρνιώτης ήταν ένα πολύ γνωστό, όσο και ιδιόρρυθμο πρόσωπο της εποχής, που στις αρχές του 20ου αιώνα ίδρυσε το πρώτο σύγχρονο, θερινό θέατρο στην Αθήνα. Ωστόσο, η όποια εγχώρια όσο και διεθνής φήμη του οφειλόταν στα πρωτότυπα θεάματα που παρουσίαζε. Για παράδειγμα, το 1893 έκανε επιδείξεις με άλογα στο Παρίσι, ενώ μεταξύ 1897 και 1899 περιόδευε σε διάφορες πολιτείες των ΗΠΑ παρουσιάζοντας ένα περίεργο σόου με γάτες και σκύλους, το οποίο αργότερα θα έφερνε και στην Ελλάδα, ο περίφημος «θίασος των τετραπόδων» του: μια γάτα στηριζόταν με τα πόδια της σε δύο καρέκλες σχηματίζοντας αψίδα και πάνω της πηδούσαν κάθε είδους μικρόσωμα και μεγαλόσωμα σκυλιά. Ήταν ένα σόου που αναστάτωνε τους φιλόζωους και μάλιστα στη Βρετανία ο Αρνιώτης θα είχε μπλεξίματα με το νόμο, κατηγορούμενος για κακοποίηση των ζώων. 

Η πρώτη του κινηματογραφική εμφάνιση πραγματοποιήθηκε το 1899, όταν η «American Mutoscope and Biograph» κινηματογράφησε μια επίδειξη του σόου των τετραπόδων του σ’ ένα φιλμ διάρκειας περίπου 70 δευτερολέπτων, το οποίο διασώζεται στη συλλογή του ολλανδικού κινηματογραφικού μουσείου EYE.

Το 1910 – και ενώ στο μεταξύ τα τετράποδα είχαν άδοξο τέλος σε κάποιο από τα ταξίδια του – ο Αρνιώτης το βαλε σκοπό να γινόταν ο πρώτος Έλληνας αεροπόρος. Η πρώτη από μια σειρά αποτυχημένων προσπαθειών πραγ­ματοποιήθηκε στο Τατόι στις 26 Σεπτεμβρίου 1910 και καταγράφηκε από την κάμερα του Αιμίλιου Λέστερ. 

Καθώς η ταινία δε διασώζεται, χάρη στην απολαυστική περιγραφή της εφημερίδας Πατρίς μπορούμε να έχουμε μια εικόνα για τα όσα τραγελαφικά συνέβησαν και κινηματογραφήθηκαν στο Τατόι τη μέρα εκείνη:

«[..] Ο Αρνιώτης έκαμε την τελευταίαν επιθεώρησιν της μηχανής του. Ήτο προφανώς συγκεκινημένος και έτρεμε μήπως ο λεπτότατος μηχανισμός του αεροπλάνου του πάθη τίποτε και δεν πετάξη. Ο Βασιλεύς, οι πρί­γκηπες και μέρος των θεατών, οι οποίοι είχον ακολουθήσει το αεροπλάνον, ίσταντο ολίγον παρέκει.
Η μεγάλη στιγμή έφθασεν! Ο Αρνιώτης εκάθησεν εις την θέσιν του και έθεσεν εις κίνησιν την μηχανήν. Τρομε­ρός θόρυβος επηκολούθησεν, όταν η τεραστία έλιξ του αεροπλάνου ήρχισε στρεφομένη. Το αεροπλάνον εσεί­σθη ολόκληρον, εταλαντεύθη και ήρχισε να προχωρή επί του εδάφους. Ο Αρνιώτης έκαμε τότε στροφή, προς τα δεξιά, προς το μέρος δηλαδή, ένθα ευρίσκετο η Β. Οικογένεια και ο άλλος κόσμος.
Τι επηκολούθησε, δεν περιγράφεται. Ο Βασιλεύς, οι πρίγκηπες και το πλήθος κατελήφθησαν υπό πανικού, τρέχοντες και καταδιωκόμενοι υπό του αεροπλάνου.
Ο Αρνιώτης εσταμάτησε την μηχανήν και το αεροπλάνον εστάθη.
- Δεν το ήξερα ότι είσαι... αντιδυναστικός! λέγει ο Βασιλεύς γελών προς τον Αρνιώτην.
Η πρώτη απόπειρα ανυψώσεως είχεν αποτύχει. Επηκολούθησε δευτέρα, τρίτη και το αεροπλάνον δεν εννοού­σε να μεταφέρη τον Αρνιώτην εις τους αιθέρας.
Κάποια βλάβη σοβαρά είχε συμβή. Μία βίδα, καθώς είπεν ο Λεωνίδας, είχε φύγει από την θέσιν της και ήτο αδύνατον την ώραν εκείνην να τοποθετηθή προχείρως.
Πάσα ελπίς ότι θα πετάξη ο Λεωνίδας είχε χαθή. Εν τω μεταξύ ο ήλιος είχε δύσει και ο κόσμος ήρχισεν απο­χωρών απογοητευμένος, ενώ μία παρέα έψαλλε Συ που.. δεν πέταξες στα ύψη/ Ω ψυχή κλπ.”»

Η ταινία διαφημίστηκε πανηγυρικά. Στην πρόσοψη του κινηματογράφου «Ελλάς» αναγραφόταν με μεγάλα γράμματα ο τίτλος: «Η ΑΠΟΠΕΙΡΑ ΠΤΗΣΕΩΣ ΤΟΥ Κ. ΑΡΝΙΩΤΗ ΕΙΣ ΤΑΤΟΪΟΝ». Δίπλα υπήρχε σε υπερφυσικό μέγεθος η ζωγραφιά του φιλόδοξου αεροπόρου, ενώ επιχειρούσε να πετάξει με το αεροπλάνο.

Φήμες ήθελαν τον Αρνιώτη να εμποδίζει την προβολή της «απαισίας» ταινίας, επειδή του υπενθύμιζε την «αποφράδα δι’ αυτόν εκείνην ημέραν». Τελικά, αυτή όχι απλά προβλήθηκε, αλλά πιθανόν προστέθη­καν σκηνές από μία ακόμη αποτυχημένη απόπειρα πτήσης του, η οποία πραγματοποιήθηκε δύο μέρες πριν την πρεμιέρα και επίσης κινηματογραφήθηκε. Μεγάλη φαίνεται ότι υπήρξε η ανταπόκριση του κόσμου, καθώς οι προβολές διήρκεσαν μέχρι τις 26 Οκτωβρίου, ενώ καυστικά υπήρξαν τα λίγα σχόλια των εφημερίδων. Το Νέον Άστυ κάγχαζε:

     «Αφού οι Αθηναίοι, οι εις Τατόιον εκδραμόντες, δεν ηυτύχησαν να ιδούν να πετά το αεροπλάνον του κ. Αρνιώτη, θα το ιδούν εις την ταινίαν του κινηματογράφου. Θα το ιδούν δε ακινδύνως αφού θα τρέχη έως της ταινίας, διότι εν τη πραγματικότητι είχε τας διαθέσεις κάρου από ρυτήρος τρέχοντος».

Κάπου στα 1912 με 1913 ο Αρνιώτης άφησε μόνιμα την Ελλάδα. Στο εξωτερικό ασχολήθηκε με διάφορα θεάματα, ενώ κάποια στιγμή ενδιαφέρθηκε να ιδρύσει κινηματογραφική εταιρία στο Λονδίνο για το γύρισμα ταινιών με θέματα από την ελληνική μυθολογία, όμως δεν συγκέντρωσε επαρκή κεφάλαια. Οι παλιότεροι θα τον ξαναθυμόντουσαν μετά το θάνατό του, το Νοέμβριο του 1939, που έτυχε εκτενούς δημοσιότητας.

Ποιος όμως ήταν ο Εμίλ (Αιμίλιος) Λέστερ, ο οπερατέρ της πρωτότυπης αυτής ταινίας του 1910, αλλά και «γνωστός ήδη διά τας κινηματογραφικάς ταινίας τας οποίας έλαβεν εκ της ελληνικής ζωής»;

Ως «γνωστός φωτογράφος» περιγραφόταν ήδη από το 1907 σε δημοσίευμα της εφημερίδας Χρόνος, που ανήγγειλε ότι ο Λέστερ θα φωτογράφιζε «διά μαγνησίου» τις επιτυχέστερες μεταμφιέσεις στην αποκριάτικη χοροεσπερίδα του Συνδέσμου Συντακτών Ελληνικών Εφημερίδων. Το 1916 θα γινόταν ειδική μνεία στο κατόρθωμά του να κατασκευάσει φωτογραφικές πλάκες και ειδικό φωτογραφικό χαρτί.
Άθλο αποτέλεσε η κινηματογράφηση από το Λέστερ της πυρκαγιάς, που είχε ξεσπάσει στα γραφεία της εφημερίδας Εσπερινή το πρωί της 20ης Φεβρουαρίου 1914. Η ται­νία ετοιμάστηκε μέσα σε λίγες ώρες και προβλήθηκε το ίδιο κιόλας απόγευμα στην οθόνη του κινηματο­γράφου «Παλλάς», κάτι πρωτοφανές για την Ελλάδα. Θα έσπαγε ο ίδιος το ρεκόρ αυτό στις 25 Μαρτίου 1917, όταν κινηματογράφησε τις εκδηλώσεις για την εθνική εορτή στις 11 το πρωί και η ταινία προβλήθηκε το ίδιο απόγευμα στις 5.

Τον Απρίλιο του 1914 γύρισε την πρώτη ελληνική ταινία με υπόθεση, «Η Μύτη της Αθηνάς». Με αυτήν την αφορμή, η εφημερίδα Πατρίς  υπογράμμισε ότι ο Λέστερ ήταν «ο πρώτος κινηματογραφικώς ασχοληθείς εις Ελληνικά πράγματα, έχει δε αποστείλει μέχρι τούδε εις την Ευρώπην πληθύν Ελληνικών ταινιών».

Το Δεκέμβριο του 1914 παρουσίασε στα ανάκτορα ταινία με πολεμικές εικόνες, που είχαν κινηματογρα­φηθεί εκ του φυσικού, όπως και σκηνές που είχε λάβει ο ίδιος με την κάμερά του από τις γιορτές του στρατού κατά την επέτειο της νίκης του Κιλκίς, πλάνα από διάφορα γρα­φικά τοπία κλπ. Ακολούθησαν κι άλλες ταινίες, ενώ το 1921 βρέθηκε στη Μικρά Ασία ως οπερατέρ. Το 1929 τον ξανασυναντάμε ως φωτογράφο και το 1930 ως φωτογράφο και οπερατέρ των ελ­ληνικών καλλιστείων, το δε κατάστημά του βρισκόταν επί της οδού Πανεπιστημίου 49.

Ήταν ο οπερατέρ των ρεκόρ, όμως ο Λέστερ δεν έχει την ίδια αναγνώριση με άλλους συγχρόνους του, όπως ο Ζόζεφ Χεπ, καθώς εργαζόταν αθόρυβα. Σε δια­φημιστική καταχώρηση του κινηματογράφου «Αττικόν» στις αθηναϊκές εφημερίδες το 1917 περιγρα­φόταν ως άνθρωπος «ερωτευμένος με την τέχνη του», που ζούσε «δι' αυτής και χάριν αυτής», ο οποίος «μολονότι δεν έχει μέγαρα επί της οδού Σταδίου, εργάζεται αφιλοκερδώς και μολονότι φιλοδοξεί να φθάση την Ελληνικήν κινηματογραφίαν εις την περιωπήν της Ευρωπαϊκής δεν είνε φιλόδοξος δι' εαυτόν».

ΕΛΑΧΙΣΤΟΣ ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΤΑΙΝΙΩΝ ΜΕ ΟΠΕΡΑΤΕΡ ΤΟΝ ΛΕΣΤΕΡ

1910:    Η απόπειρα του Αρνιώτη να πετάξει με το αεροπλάνο του στο Τατόι
1912:    Το συνέδριο των Ανατολιστών στην Αθήνα
1913:    Περιοδεία του διαδόχου στη Νέα Ελλάδα·
                Η ανύψωση της ελληνικής σημαίας στο φρούριο Φιρκά
1914:    Η πυρκαγιά στα γραφεία της Εσπερινής·
                «Η μύτη της Αθηνάς» (Όνειρον αρχαιολόγου)·
              Οι γιορτές της πεντηκονταετηρίδας της ένωσης των Επτανήσων με την Ελλάδα·
             Οι εκδηλώσεις για την επέτειο από τη μάχη του Κιλκίς·             
                Το ταξίδι του διαδόχου στην Ήπειρο
1915:    Κάποιο (ή κάποια) από τα ζουρνάλ που συνόδευαν την προβολή της «Γκόλφως»·
              Η βάφτιση της Σοφίας Δεϊμέζη
1916:    Η γιορτή των Ανθεστηρίων, που διοργανώθηκε από τον Πειραϊκό Σύνδεσμο στον Τινάνειο Κήπο
1917:    Η γιορτή για την επέτειο άλωσης του Μπιζανίου·         
                Η τελετή της εθνικής γιορτής της 25ης Μαρτίου·
Πώς λειτουργούν τα συσσίτιά μας·
Οι καταστροφές στην οικία του Βενιζέλου μετά τα Νοεμβριανά
1920:    Η άφιξη του Κωνσταντίνου στη Βενετία και η υποδοχή του από τις ιταλικές αρχές
(το πιθανότερο ως κομμάτι μεγαλύτερης ταινίας από την επιστροφή του Κωνσταντίνου στην Ελλάδα)
1921:    Ταινίες από τη μικρασιατική εκστρατεία (η μάχη του Εσκή Σεχήρ)
1930:    Οι υποψήφιες για τον τίτλο της Μις Ελλάς

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου