«Ένα έργον πολιτισμού» (η ταινία της Απογραφής)


Στις 16 Οκτωβρίου 1940 πραγματοποιήθηκε γενική απογραφή του πληθυσμού. Δεν ήταν η πρώτη στην ιστορία του ελληνικού κράτους, όμως για το καθεστώς Μεταξά όλα ήταν προπαγάνδα και επί εβδομάδες ο τύπος δημοσίευε οδηγίες για τη σωστή συμπλήρωση των δελτίων μαζί με συνθήματα του τύπου «Όποιος δεν γράφει την αλήθειαν εις τα απογραφικά δελτία, βλάπτει και την Ελλάδα και τον εαυτόν του».

Μέσα σ’ αυτό το πλαίσιο, οι αδερφοί Σκούρα ανέλαβαν την παραγωγή μιας ταινίας μυθοπλασίας που θα καθοδηγούσε τους πολίτες αναφορικά με τους σκοπούς της απογραφής, την οποία κατόπιν δώρισαν στο υπουργείο Εθνικής Οικονομίας. Έτσι δημιουργήθηκε το «Ένα έργον πολιτισμού», που επικράτησε να λέγεται «η ταινία της Απογραφής», περίπου 20λεπτης διάρκειας, σε σενάριο και σκηνοθεσία του Δημήτρη Ιωαννόπουλου. Στην τεχνική αρτιότητα του φιλμ συνέβαλαν ο Φίνος, οι αδερφοί Δρυμαρόπουλοι και ο Προβελέγγιος.

Η ταινία προβαλλόταν στον κινηματογράφο «Ρεξ» της Αθήνας μέχρι και τις 15 Οκτωβρίου αποσπώντας θετικές κριτικές. Σύμφωνα με την εφημερίδα Ασύρματος, επρόκειτο για το πρώτο ελληνικό «κουλτούρ φιλμ», το οποίο μάλιστα «όχι μόνον δεν κουράζει τον θεατήν, αλλ’ αντιθέτως κινεί το ενδιαφέρον του τόσον ώστε να έχη την εντύπωσιν ότι παρακολουθεί ένα ωλοκληρωμένον έργον». Το μυστικό της επιτυχίας ήταν «η παρουσία ειδικού που ξέρει τα μυστικά της κινηματογραφικής τέχνης», ενός «έμπειρου» σκηνοθέτη, χάρη στον οποίο όλα κινούνταν «με ρυθμό»: «Οι ηθοποιοί, επαγγελματίαι και ερασιτέχναι, τα παιδάκια που χρησιμοποιούνται ευρύτατα, όλα έχουν την σφραγίδα της σκηνοθετικής πειθαρχίας. Αυτό ακριβώς μας πείθει ότι ημπορούμεν και εδώ να κατασκευάσωμεν άρτια ελληνικά κινηματογραφικά έργα, φθάνει να μην προχειρολογούμεν».

Η Εστία ανέδειξε την έλλειψη συγχρονισμού του ήχου, ώστε «κατά πυκνά διαστήματα, η προπαγανδιστική ομιλία, βαίνουσα πολύ ταχύτερον της εμφανίσεως των εικόνων, τελειώνει εκάστοτε, ενώ οι ηθοποιοί φαίνονται να ομιλούν ακόμα» προκαλώντας γέλια μεταξύ των θεατών. Ωστόσο η εφημερίδα έριχνε την ευθύνη όχι στους συντελεστές της ταινίας, αλλά στους μηχανικούς των κινηματογράφων, στους οποίους συνιστούσε «ολίγη προσοχή».

Ακόμα και για τον αυστηρό Γ. Ν. Μακρή αυτή ήταν η «πρώτη ελληνική ταινία που σημειώνει πρόοδο» και «δείχνει ότι όταν υπάρχει ο άνθρωπος που ξέρει και καταλαβαίνει, μπορεί να γυρισθεί καλή ταινία κι εδώ»:
«Ο κ. Ιωαννόπουλος δεν αυτοσχεδιάζει, ούτε πειραματίζεται. Πήρε ένα θέμα δύσκολο κι αχάριστο και γύρισε μια ταινία, που όχι μόνο δεν κουράζει, αλλά και κρατά το ενδιαφέρον ως το τέλος. Το κατόρθωμα δεν είναι λίγο, όταν σκεφθούμε ότι όλη η άλλη ελληνική παραγωγή – και μάλιστα ταινίες με πλοκή – μόνο αποτέλεσμα είχε να προκαλεί την αφόρητη ανία του θεατή, όταν δεν προκαλούσε τα ειρωνικά γέλια του. Ο κ. Ιωαννόπουλος έδειξε ότι ξέρει να χειρίζεται ένα θέμα – το σενάριό του, γραμμένο από τον ίδιο, είναι πολύ καλό – ότι μπορεί να διευθύνει το έμψυχο υλικό του, που συνάμα ξέρει και να το διαλέγει, ότι έχει πείρα της τεχνικής, ότι μπορεί να συναρμολογήσει ένα σύνολο».

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου