Ο πρώτος κινηματογραφημένος γάμος και άλλα ζουρνάλ του 1914

Μεταξύ των πολλών ελληνικών ζουρνάλ που προβλήθηκαν στις αίθουσες το 1914, αξίζει να σταθού­με λίγο περισσότερο σε μία ταινία, που προβλήθηκε τέσσερις μονάχα ημέρες (20-23 Σεπτεμβρίου στο «Παλλάς»), αλλά είχε την πρωτοτυπία ότι κατέγραφε τον πρώτο κινηματογραφημένο γάμο στην Ελλάδα.

Ο γάμος αυτός είχε τελεστεί στις 31 Αυγούστου. Ο γαμπρός και η νύφη δεν ήταν διασημότητες της εποχής, αλλά ένα φτωχό ζευγαράκι από το Μενίδι. Κι όμως παρευρέθηκαν πάνω από χίλιοι, απρόσκλητοι καλεσμένοι, ενώ φωτογραφίες δημοσιεύθηκαν στα πρωτοσέλιδα εφημερίδων. Ο λόγος; Ήταν ο πρώτος γάμος του «Λευκού Σταυρού», του οργανισμού που είχε ιδρύσει ο ποιητής Σπύρος Ματσούκας με στόχο να προικίσει και να παντρέψει ορφανές θυγατέρες και αδερφές πεσόντων των βαλκανικών πολέμων.

Η νύφη ονομαζόταν Σοφία Μουστακάτου κι ο αδερφός της είχε σκοτωθεί στο Μπιζάνι. Ο γαμπρός ονομαζόταν Δημήτριος Κοτόρης, καταγόταν από τη Βόρειο Ήπειρο και ήταν αρτοποιός. Η τελετή πραγ­ματοποιήθηκε στο προαύλιο της εκκλησίας του Μενιδίου και χοροστάτησε ο Μητροπολίτης Θεσσαλονί­κης Γεννάδιος, ενώ κουμπάρος του ζευγαριού έγινε ο Σκουμπουρδής, υπασπιστής του βασιλιά. Από την τελετή δεν έλειπε φυσικά ο Ματσούκας, επικεφαλής της πομπής που συνόδευσε τη νύφη από το φτωχικό της σπίτι στην εκκλησία, ενώ εκτέλεσε και χρέη δεξιού ψάλτη.

 Το παρόν έδωσαν σχεδόν όλοι οι κάτοικοι της κοινότητας Μενιδίου, αλλά και πολίτες από διάφορα σημεία της Αθήνας, κυρίως κοσμικοί που δεν έχασαν την ευκαιρία για μια εκδρομή στην αττική ύπαιθρο. Την υπαίθρια γαμήλια τελετή κινηματογράφησαν δύο οίκοι, τα ονόματα των οποίων ωστόσο δεν αναφέρθηκαν σε κάποιο δημοσίευμα, λαμβάνοντας σκηνές από τα μπαλκόνια των γειτονικών σπιτιών κι από τα σκαλοπάτια του ναού. Η κινηματογράφηση συμπεριέλαβε το χορό του Ησαΐα μέχρι το ξεκίνημα της πολυπληθούς πομπής, που μετά την τέλεση του γάμου κατευθύνθηκε στο σπίτι του γαμπρού.

Ενδεικτικός Κατάλογος των ζουρνάλ που προβλήθηκαν το 1914

27 Ιανουαρίου : (Πανελλήνιον)	«Αθηναϊκό Ζουρνάλ» διάρκειας 30 λεπτών (ή φιλμ 400 μ.) με πρόσφατα γεγονότα. Πιθανότατα η ταινία περιελάμβανε και την κατεδάφιση του «κακάσχημου» Πανοράματος (ένα σφαιρικό κτίριο, που είχε κατα­σκευαστεί το 1896 επί της Ηρώδου του Αττικού), η οποία και κινηματογραφήθηκε.
7 Φεβρουαρίου : (Νέον Θέατρον)	«Ο Ελληνοβουλγαρικός πόλεμος και η μεγάλη μάχη της Τζουμαγιάς».
20 Φεβρουαρίου : (Παλλάς)	Η πυρκαγιά στα γραφεία της εφημερίδας Εσπερινή το ίδιο πρωί.   [Οπερατέρ ο Λέστερ]
10 Μαρτίου : (Σαντράλ)	Η μάχη της Κρέσνας
21 Μαρτίου : (Παλλάς)	«Ελληνικόν Ζουρνάλ» με την κηδεία του Ιωάννη Βαλαωρίτου (διευθυντή της   Εθνι­κής Τράπεζας), την επίσκεψη του Βενιζέλου στο Ζάππειο, την Κυριακάτικη πρωινή συγκέντρωση στου Ντορέ και στου Γιαννάκη κλπ.
22 Μαρτίου : (Σαντράλ)	Η μάχη του Κιλκίς
8 Απριλίου : (Παλλάς)	«Ελληνικόν Ζουρνάλ» με «τας συμπαθείς και ωραίας φυσιογνωμίας των Ατθίδων» στο φιλανθρωπικό έρανο υπέρ του φθισιατρείου
14 Απριλίου : (Παλλάς)	Η τελετή επιδόσεως της στραταρχικής ράβδου στον Στρατηλάτη-Βασιλέα.
28 Απριλίου : (Παλλάς)	Ταινία «θαυμασίας φωτογραφικής τελειότητος» από τη διαμονή του Κάιζερ στην Κέρ­κυρα. Όπως διαφημίστηκε, η ταινία «ειδικώς ελήφθη υπό του “Παλλάς-Φιλμ”», ενώ τα μέλη της βασιλικής οικογένειας εξέφρασαν «την Υψηλήν αυτών ευαρέσκειαν διά την καθαρότητα της φωτογραφίας και την σύνθεσιν των ανα­παριστομένων σκηνών».
2 Μαΐου : (Παλλάς)	Η γιορτή του Λυκείου των Ελληνίδων, που είχε πραγματοποιηθεί πέντε μέρες νωρί­τερα στο Παναθηναϊκό στάδιο και αποτέλεσε σπουδαίο κοσμικό γεγονός για την πρωτεύουσα.
20 Σεπτεμβρίου : (Παλλάς)	«Ελληνικώτατη ακτουαλιτέ»: Ο πρώτος γάμος του Λευκού Σταυρού στο Μενίδι
26 Σεπτεμβρίου : (Παλλάς)	Η παραλαβή του θωρηκτού «Αβέρωφ» στα ναυπηγεία του Νιούπορτ, όπου για πρώτη φορά ανυψώθηκε η ελληνική σημαία παρουσία του πρεσβευτή Σλήμαν και των αντιπροσώπων της αμερικανικής κυβέρνησης.
21 Οκτωβρίου : (Πατέ Αττικόν)	Η τελετή της ορκωμοσίας των νεοσυλλέκτων ενώπιον του βασιλιά
24 Οκτωβρίου : (Πάνθεον)	Η τελετή της απονομής των μεταλλίων εις τους μετέσχοντας των δύο βαλκανικών πολέμων
31 Οκτωβρίου : (Πάνθεον, Παλλάς)	«Αι εορταί της Θεσσαλονίκης επί τη επετείω της αλώσεώς της υπό του Ελληνικού στρατού»
31 Οκτωβρίου : (Πατέ Αττικόν)	«Γυμνάσια των υποβρυχίων του Ελληνικού στόλου»
5 Νοεμβρίου : (Πάνθεον)	«Πανοραματική άποψις της Κερκύρας»
21 Νοεμβρίου : (Παλλάς)	«Τελευταία γυμνάσια των καταδυομένων μας». Ταινία «εξόχου φωτο­γραφίας και υψίστου ενδιαφέροντος, ληφθείσα κατόπιν σχετικής αδείας υπό του ειδικού απεσταλμένου του “Παλλάς”».
24 Νοεμβρίου : (Κυβέλης)	Η τελευταία άφιξη του αγγλογαλλικού στόλου στο Φάληρο και η υποδοχή από το βασιλιά
1 Δεκεμβρίου : (Δημοτικό θέατρο)	Το ταξίδι του διαδόχου στην Ήπειρο. Οπερατέρ ο Λέστερ. Συντάκτης του Έθνους την περιέγραφε «από καλλιτεχνι­κής απόψεως αληθινόν αριστούργημα» και αναρωτιόταν: «Πώς το υπουργείον των Εξωτερικών δεν εφρόντισε να δώση την ταινίαν αυτήν εις τους ξένους κινηματογράφους διά να καταδείξη εις την έξω κοινήν γνώμην ποίαν σημασίαν έχουν οι ισχυρισμοί περί Αλβανικότητος της Ηπείρου; Και αφ' ετέρου οι κινηματογράφοι μας, που στερούνται εφέτος ταινιών, πώς δεν έσπευσαν να αποκτήσουν την ταινίαν αυτήν;»
8 Δεκεμβρίου : (Πατέ Αττικόν)	«Η αναδάσωσις της Ελλάδος»  [«επίκαιρος αθηναϊκή ταινία» της «Αθήνη Φιλμς»]
22 Δεκεμβρίου : (Ολύμπια Πειραιά)	Πανόραμα της Κέρκυρας    [Η ταινία περιγραφόταν ως «χρωματιστή»]

Άλλες ταινίες επικαιρότητας του 1914, με απροσδιόριστη την ημερομηνία πρώτης προβολής:

-- Οι εκδηλώσεις στα Επτάνησα για τον εορτασμό των 50 χρόνων της ένωσής τους με την Ελλάδα. Ο Λέστερ βρέθηκε με την κάμερά του σε Κεφαλλονιά και Ζάκυνθο, όπου μεταξύ άλλων κατέγραψε την έξοδο των επισήμων από την οικία Κομούτου στη Στράνη της Ζακύνθου, ενδεχομένως και πλάνα του εντυπωσιακού λεκανοπεδίου.

Θεωρητικά ο Λέστερ έλαβε πλάνα και από τις εορταστικές εκδηλώσεις στην Κέρκυρα με δεδομένο ότι αυτές έγιναν διαδοχικά, στα πλαίσια εκδρομής των εξ Αθηνών ορμώμενων επισήμων, οι οποίοι πήγαιναν από νησί σε νησί. Προκαλεί εντύπωση ωστόσο το γεγονός ότι η διαφήμιση της ταινίας της Πεντηκονταετηρίδας – τουλάχιστον σε Πάτρα, Αλεξάνδρεια και Κάιρο – μνημόνευε μόνο την Κέρκυρα, παραπέμποντάς μας εμμέσως στη σχετική ταινία της 26ης σειράς των «Gaumont Actualités» για το 1914 με πλάνα μόνο από τις εκεί τελεσθείσες γιορτές.

-- Το απόγευμα της 1^ης Ιουνίου, η κινηματογραφική μηχανή του «Παλλάς» παρακολούθησε την πτήση του Γάλλου αεροπόρου Λουί Ολιβιέ πάνω από την Αθήνα. Ο Ολιβιέ είχε έρθει λίγες μέρες νωρίτερα από την Αίγυπτο και έμεινε για αρκετό διάστημα στην ελληνική πρωτεύουσα κάνοντας αεροπορικές επιδείξεις μόνος του ή με συνεπιβάτες. Δεν έχουμε πληροφορίες για το περιεχόμενο της ταινίας, όμως από δημοσιεύματα του τύπου γνωρίζουμε ότι εκείνο το απόγευμα ο Ολιβιέ πέταξε με την κόρη του Γάλλου στρατηγού Βιλλαρέ, την ηθοποιό Ζηνοβία Παρασκευοπούλου, τον αρχηγό των προσκόπων Ζαχαρία Νεόφυτο, τον Κασδόνη κ.ά.

Εξάλλου, όταν στις 9 Ιουνίου δημοσιεύτηκε στον τύπο η πρόθεση του βασιλιά να πετούσε κι αυτός με τον Ολιβιέ, η κάμερα ξαναβρέθηκε στον Ποδονίφτη. Η βασιλική πτήση βέβαια ακυρώθηκε την τελευταία στιγμή ύστερα από διάβημα του πρωθυπουργού, που ενδεχομένως φοβόταν κάποιο αεροπορικό δυστύχημα, όμως δεν ξέρουμε αν τελικά ο οπερατέρ αρκέστηκε στην κινηματογράφηση των άλλων πτήσεων.

-- Ο κατάπλους των πολεμικών πλοίων «Κιλκίς», «Λήμνος» και «Έλλη» στο Φάληρο.

-- Ο Λεόνς κινηματογράφησε τα ελληνικά νησιά του Αιγαίου στα πλαίσια της πρώτης σειράς ελληνικών πανοραμάτων της γαλλικής «Γκωμόν». «Ούτω δε δεν θα ταξειδεύη του λοιπού μόνον κανείς εις τας νή­σους, αλλά θα ταξειδεύσουν ολίγον και αυταί εις το εξωτερικόν», σχολίαζε το Εμπρός επαινώντας την πρωτοβουλία αυτή.

-- Ελληνικές επιγραφές  είχε η ταινία με το Ιωβιλαίο του Πανεπιστημίου, την παρέλαση του ελληνικού στρατού και την εθνική γιορτή στις 25 και 26 Μαρτίου, που προβλήθηκε στην Πάτρα από τις 22 Μαΐου (κιν/φος Μολφέτα).

-- Δεν μπορεί, τέλος, να διασταυρωθεί αν ήταν ελληνικής ή ξένης παραγωγής η ταινία «Από Αθηνών εις Πάτρας», που προβλήθηκε στην Πάτρα στις 11 και 12 Μαΐου, όπως και η ταινία με τα τοπία της διαδρομής από το Δακοφτό έως τα Καλάβρυτα, που προβλήθηκε στην ίδια πόλη από την πρωτοχρονιά του 1914 (κιν/φος Μολφέτα). 

ΕΠΟΜΕΝΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: «Σιλουέττες του Παπαγάλλου»: Η πρώτη ταινία με σκίτσα