Ζουρνάλ και άλλα του 1930

-- Η μεγάλη ετήσια τελετή των Θεοφανίων στον Πειραιά και στην Αθήνα.

-- Τα καλλιστεία και η εκλογή της Μις Ελλάς, Αλίκης Διπλαράκου, στο Ντελίς στις 27 Ιανουαρίου. Τις επόμενες μέρες κινηματογραφήθηκαν επίσης διάφορες σκηνές, π.χ. με τη Διπλαράκου να μαζεύει λουλού­δια στον κήπο του Αρχαιολογικού Μουσείου, όπως και η αναχώρησή της από το σιδηροδρομικό σταθμό με προορισμό το Παρίσι, όπου μετά από θα λίγες μέρες θα ανακηρυσσόταν Μις Ευρώπη.

Η ταινία γυρίστηκε από το κινηματογραφικό συνεργείο της διαφημιστικής οργάνωσης «Μηνύτωρ» και προβλήθηκε στον «Απόλλωνα» από τις 5 Φεβρουαρίου. Εξάλλου, την παραμονή του διαγωνισμού ο Λέστερ φωτογράφι­σε και κινηματογράφησε τις υποψήφιες στα γραφεία της εφημερίδας Πρωία. Στην προβληθεί­σα ταινία οι υποψήφιες Μις πόζαραν χωριστά, δίνοντας στο κοινό την ευκαιρία «να κρί­νη διά μίαν ακόμη φοράν την καλλονήν των», όπως σχολίαζε η Ελληνική, που μάλιστα εκτι­μούσε ότι το φιλμ συνιστούσε «σημαντικήν πρόοδον» παρά τις «δυσμενείς περιστάσεις» υπό τις οποίες λήφθηκε!

-- Ως «τουριστική ταινία» παρουσιάστηκε στον κινηματογράφο «Αττικόν» στις 25 Μαρτίου 1930 ένα φιλμ με σκηνές από την Αρχαία Ολυμπία και τις εκεί αρχαιότητες, που κινηματογραφήθηκαν στα πλαίσια εκδρομής του Συλλόγου Ηλείων της πρωτεύουσας στον τόπο καταγωγής τους.

-- Τα υδραυλικά έργα του Μαραθώνα. Το ενδιαφέρον είναι ότι η σχετική ταινία επιδείχθηκε σε ιδιωτική προβολή στο αμερικανικό υπουργείο Εμπορίου παρουσία Ελλήνων και Αμερικανών αξιωματούχων.

-- Οι εκδηλώσεις για την εθνική γιορτή της 25^ης Μαρτίου.

-- Η απόθεση του θεμελίου λίθου του Ηρώου της Επαναστάσεως στο Πεδίον του Άρεως στις 29 Μαρτίου.

-- Η κατάθεση του θεμελίου λίθου της νυχτερινής σχολής απόρων παίδων «Παρνασσού» στις 6 Απριλίου.

-- Το νέο ευζωνικό τάγμα και η ορκωμοσία του.

-- Πολλά ζουρνάλ του 1930 αφορούσαν τις εκδηλώσεις για τον εορτασμό της Εκατονταετηρίδας της εθνικής ανεξαρτησίας. Δύο ελληνικά συνεργεία και ένα της Γκωμόν κινηματογράφησαν τη γιορτή που πραγματοποιήθηκε υπό την αιγίδα του Λυκείου Ελληνίδων στο Παναθηναϊκό Στάδιο στις 6 Απριλίου. Η συγκεκριμένη εκδήλωση ήταν μια οργανωτική αποτυχία, καθώς πουλήθηκαν πολλές χιλιάδες περισσότερα εισιτήρια απ’ όσα αντιστοιχούσαν στις θέσεις του Σταδίου, ώστε δημιουργήθηκε το αδιαχώρητο, με αποτέλεσμα να καταφέρουν να μπουν μέσα στο Στάδιο χιλιάδες που δεν διέθεταν εισιτήρια, ενώ πάρα πολλοί με εισιτήρια έμειναν τελικά απ’ έξω!

Καθώς δε, απαράβατος όρος ήταν η απαγόρευση εισόδου σε όσους δεν φορούσαν φουστανέλα, με την εθνική ενδυμασία ντύθηκαν και οι οπερατέρ, ώστε να μπορέσουν να κάνουν τη δουλειά τους! Η Πατρίς σχολίαζε σκωπτικά: «Εβλέπατε αρειμανίους ευζώνους να τοποθετούν τας κινηματογραφικάς μηχανάς των εμπρός στην παράταξιν των προγόνων μας και να γυρίζουν... να γυρίζουν το καβουρδιστήρι της μηχανής. Τίποτα δεν  υπήρξε διασκεδαστικώτερον από την εμφάνισιν των μετημφιεσμένων φωτογράφων και κινηματογραφιστών, οι οποίοι, ως εκ των υστέρων απεδείχθη, ματαίως υπεβλήθησαν εις κόπους και έξοδα για να εξεύρουν ευζωνικάς ενδυμασίας και να μη χαλάσουν την αισθητικήν... αρμονίαν του στίβου, εις τον οποίον εισήλασε βραδύτερον και η κουτσή Μαρία».

-- Η μία από τις ελληνικές εταιρίες ήταν η «Νταγκ φιλμ», όπως συνάγεται από τα πέντε ζουρνάλ της εταιρίας, που προβλήθηκαν μαζί με τους «Απάχηδες των Αθηνών» από τις 28 Απριλίου: α) Η περιφορά του επιταφίου της Μητρόπολης, β) Οι αγγλογαλλοελληνικοί αγώνες γ) Παράδοση της σημαίας από τους ΑΧΕΠΑΝΣ στον πρωθυπουργό, δ) Επάνοδος της Μις Ευρώπη, Αλίκης Διπλαράκου, ε) Στρατιωτική και ναυτική γιορτή στο Στάδιο. Εκτός προγράμματος προβλήθηκε και η ταινία με την τελετή ανύψωσης της σημαίας στην Ακρόπολη, που πραγματοποιήθηκε στα πλαίσια της γιορτής της Εκατονταετηρίδας στις 27 Απριλίου.

-- Η ταινία της Εκατονταετηρίδας που προβλήθηκε στους Έλληνες των ΗΠΑ, περιελάμβανε: διάφορες τελετές, τις υποδοχές των Αχέπανς και των Γκάπανς σε Πάτρα, Φάληρο και Αθήνα, τις παρελάσεις του στρατού, του στόλου, των προσκόπων και των Αχέπανς, τα Ελευσίνια Μυστήρια (που αναβίωσαν προς τιμήν των εξ Αμερικής επισκεπτών στις 7 Απριλίου), την παρέλαση των Γιγαντομάχων του εθνικού αγώνα στα πλαίσια της «εθνικής γιορτής» του Λυκείου Ελληνίδων στο Στάδιο, την αναπαράσταση της Ηλέκτρας από το σύλλογο «Ευρυπίδης» στο θέατρο Ηρώδου του Αττικού ειδικά για τους αμερικανούς εκδρομείς στις 5 Απριλίου κλπ.

-- Η γιορτή της Εκατονταετηρίδας που πραγματοποιήθηκε στο Ναβαρίνο στις 20 Οκτωβρίου.

-- Από τις 5 Μαΐου, μαζί με τους «Απάχηδες» προβλήθηκε η ταινία των Δελφικών εορτών (Ταινία της Νταγκ).

-- Οι Δελφικές εορτές κινηματογραφήθη­καν και από τον Αυγερινό Σούφρα, δικηγόρο στο Ντιτρόιτ με καταγωγή από τους Δελφούς, ο οποίος βρέθηκε στην ιδιαίτερη πατρίδα του στα πλαίσια εκδρομής της G.A.P.A. Τον κορμό της ταινίας, η οποία προβλήθηκε με ελληνικούς και αγγλικούς τίτλους σε μετάφραση του ίδιου του Σούφρα, αποτελούσαν ο «Προμηθέας Δεσμώτης», οι «Ικετιδες» και η αναβίωση των Πυθικών αγώνων.

Η πρώτη προβολή της ταινίας έγινε στην νεοανεγερθείσα ελληνική εκκλησία του Άκρον στο Οχάιο στις αρχές του 1931, ενώ ακολούθησε σειρά προβολών τόσο στις ελληνοαμερικανικές κοινότητες όσο και σε διάφορα αμερικανικά κολέγια και πανεπιστήμια, όπου η επίδειξη της ταινίας συνδυαζόταν με εγκωμιαστικά αφιερώματα στον αρχαιοελληνικό πολιτισμό. Τις αντιδράσεις των θεατών περιέγραφε ένα δημοσίευμα της εφημερίδας Ατλαντίς μετά την προβολή της ταινίας στην Ακαδημία του Μέριντεν του Νιού Χαμσάιρ στις 24 Απριλίου 1931:

«Όταν ήρχισεν η κινηματογραφική ταινία, σιγή νεκρική επεκράτησεν. Ενόμιζε κανείς ότι ευρίσκετο εις μίαν ιεροτελεστίαν. Και ήτο πραγματικώς ιεροτελεστίαν. Το τραγικώτερον δράμα των αιώνων – ο Προμηθεύς Δεσμώτης – η τραγωδία αυτή του ανθρωπίνου γένους, παρήλαυνε προ ημών με τραγικήν μεγαλοπρέπειαν. Θαύμα τέχνης η ευρυθμία των χορών των Ωκεανίδων, αι οποίαι φαίνονται ως κινούμενα έκπαγλα αγάλματα. Πραγματικώς θεϊκόν και τραγικόν θέαμα Αισχυλείου δράματος.

Έκπληκτοι οι Αμερικανοί παρηκολούθουν παθαινόμενοι διά την σκληράν τιμωρίαν του Τιτάνος Προμηθέως. Πάντες ενεθουσίων διά την τόλμην, το άκαμπτον του χαρακτήρος και την υπερηφάνειαν του Προμηθέως, και εφαίνοντο ως να εγόγγυζον κατά της τυραννίδος του άρχοντος των θεών – του Διός – και πάντες ανέμενον εντατικώς να ίδουν πού θα καταλήξη η τρομερά εκείνη φιλονικία των Θεών και των Τιτάνων επί του προορισμού του ανθρωπίνου γένους. Και όταν κατεβυθίσθη εις τα Τάρταρα ο Προμηθεύς και ετελείωσε το δράμα, όλοι παρέμειναν άναυδοι και εδέησε να παρέλθουν αρκεταί στιγμαί διά να συνέλθουν από την γοητείαν και το δέος όπερ συνησθάνθησαν ευθύς ως είδον επιβαλλόμενον το κράτος του Διός.

Και από την τραγικήν μεγαλοπρέπειαν μετεπέσαμεν εις την θρησκευτικήν συγκίνησιν. Το άλλο δράμα των Δελφικών Εορτών – Αι Ικέτιδες – είναι χάρμα οφθαλμού όπως φαίνεται εις την κινηματογραφικήν αυτήν ταινίαν. Εδώ αληθώς καταφαίνεται η μεγάλη τέχνη της κ. Σικελιανού. Δεν είχον άδικον, όπως μοι έλεγεν εις καθηγητής, οι τεχνοκρίται, οι οποίοι την εκήρυξαν ως «μαιτρ αρτίστ». Δεν είναι εύκολον να βλέπη κανείς πάντοτε τοιαύτα θεάματα, τοιούτους αρμονικούς κλασικούς χορούς.

 [..] Το μόνον όπερ έχω να είπω κατόπιν των όσων είδον εις την ταινίαν ταύτην των Δελφικών Εορτών, είναι ότι είμαι υπερήφανος διότι είμαι Έλλην».

-- Από τις 03.11 στην αίθουσα «Κάπιτολ» του Πειραιά προβλήθηκαν μαζί με τους «Απάχηδες των Αθηνών» (ήταν άραγε παραγωγές της «Νταγκ φιλμ»;): α) Οι Βαλκανικοί αγώνες στο Στάδιο (5-12 Οκτωβρίου), β) Η μετακομιδή των οστών του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη από το Α΄ Νεκροταφείο στη Μη­τρόπολη και γ) Το μεγαλύτερο αεροπλάνου του κόσμου τύπου Γιούνγκερ στο αεροδρόμιο Τατοΐου τον Οκτώβριο του 1930.

-- «Ελληνικαί ενδυμασίαι»: παρέλαση των κυριών της αριστοκρατίας μας με ελληνικά κοστούμια κατά την Παμβαλκανική Έκθεση της Αθήνας (μέγαρο Αθανασούλη). Πρώτη προβολή: «Απόλλων» από 17 Νοεμβρίου.

ζουρνάλ που μιλούν ελληνικά:

-- Στις 11 Οκτωβρίου έφτασε από τη Μασσαλία στο λιμάνι του Πειραιά ένα αυτοκίνητο της αμερικανικής «Φοξ Μούβιτον», το οποίο έφερε ειδικά μηχανήματα φωνοληψίας, μαζί με δύο αμερικανούς μηχανικούς (οπερατέρ και φωνολήπτης), οι οποίοι έλαβαν τα πρώτα ελληνικά ομιλούντα επίκαιρα. Μεταξύ άλλων κινηματογραφήθηκαν: η τελευταία μέρα των βαλκανικών αγώνων (προσαγόρευση των αθλητών από τον Κετσέα), η βυζαντινή λειτουργία στο μητροπολιτικό ναό με τη συμμετοχή όλου του σωματείου Ελλήνων ιεροψαλτών, σκηνές από στρατιωτικά γυμνάσια, ελληνικοί χοροί εκτελεσμένοι από εύζωνες, ο εθνικός ύμνος, διάλεξη επί της Ακροπόλεως, ομιλία του Βενιζέλου στο Ζάππειο ενώ υποδεχόταν τον Αμερικανό πρόεδρο περιθάλψεως Εγγύς Ανατολής, εικόνες από την ζωή των ψαράδων στις ακτές του Σαρωνικού τη νύχτα και η Αθήνα από αεροπλάνο.

ποδοσφαιρικά ζουρνάλ:

-- Ο ποδοσφαιρικός αγώνας Παναθηναϊκού – Ενώσεως Κωνσταντινουπόλεως (ΑΕΚ) στο Στάδιο, που έληξε ισόπαλος με σκορ 1-1 στις 6 Απριλίου.

-- Ο θρίαμβος του Παναθηναϊκού στην αναμέτρηση με τον Ολυμπιακό για το πρωτάθλημα.

-- Εξάλλου φαίνεται ότι κινηματογραφήθηκαν οι περισσότεροι – αν όχι όλοι – οι ποδοσφαιρικοί αγώνες, καθώς την πρωτοχρονιά του 1931 ο κινηματογράφος «Απόλλων» στον Πύργο Ηλείας διαφήμιζε την προβολή «ολόκληρου του ποδοσφαιρικού πρωταθλήματος της Ελλάδος 1930-1931» και την εμφάνιση «των άσσων και πρωταθλητών του Ελληνικού ποδοσφαίρου με τας αρίστας ομάδας Πειραιώς, Αθηνών, Θεσσαλονίκης».

-- Το ματς Ελλάδας – Βουλγαρίας στο γήπεδο του Παναθηναϊκού στις 7 Δεκεμβρίου.

από την υπόλοιπη Ελλάδα:

-- Η κινηματογραφική κάμερα ήταν κίνητρο για τη συμμετοχή σε μια εκδρομή στην Έδεσσα στις 3 Αυγούστου 1930 με συμμετοχή κατοίκων της Θεσσαλονίκης, της Βέροιας, της Νάουσας, της Φλώρινας και του Αμύνταιου, όπως διαφημίστηκε στις εφημερίδες της συμπρωτεύουσας.

-- Από τις 8 Δεκεμβρίου στο «Ιντεάλ» της Πάτρας προβλήθηκαν τρία «πατρινά επίκαιρα»: α) Η άφιξη του Μιχαλακόπου­λου στην Πάτρα αεροπορικώς, β) Οι αγώνες υδατοσφαίρισης μεταξύ Ν.Ο.Π. και Π. Φαλήρου, γ) σκηνές από την προπόνηση της εθνικής ομάδας ποδοσφαίρου με την Ένωση Κωνσταντινουπόλεως.

-- Δεν πρόκειται για  ζουρνάλ, αλλά για μια ενδιαφέρουσα απόπειρα κινηματογράφησης. Το Μάιο και τον Ιούνιο του 1930, ο πρόεδρος της εταιρίας Ψυχικών Ερευνών, Άγγελος Τανάγρας, βρέθηκε στο Φραγκοκάστελλο Σφακίων για να παρατηρήσει το φαινόμενο των Δροσουλιτών (κινούμενες σκιές που εμφανίζονται στην περιοχή). Μαζί του είχε και μια κινηματογραφική μηχανή έτοιμος να κινηματογραφήσει τους... φανταστικούς Δροσουλίτες!

Τρεις μέρες μετά, η εφημερίδα Ανόρθωσις του Ηρακλείου ειρωνευόταν: «Αι συνάδελφοι των Χανίων δεν αναφέρουν ακόμη αν ο εις Φραγκοκάστελλον ευρισκόμενος πρόεδρος της Εταιρείας ψυχικών ερευνών κ. Άγγελος Τανάγρας κατώρθωσε αυτήν την φοράν να ίδη τους περιφήμους Δροσουλίτας, πολύ δε περισσότερον να τους κινηματογραφήση. Φαίνεται ότι οι Δροσουλίται αυτοί, θέλουν να παίζουν τον παπά, κατά το δη λεγόμενον, τόσον εις τον κ. Τανάγραν όσον και... στις αφιλότιμες τις επιστημονικές γνώσεις μερικών-μερικών»!

-- Δεν ήταν καινούρια ταινία, αλλά κινηματογραφική πρόοδος στην Καλαμάτα. Η έλευση του ομιλούντος κινηματογράφου στην πόλη το Σεπτέμβριο του 1930 συνοδεύτηκε από ένα πρωτότυπο δέλεαρ για τους θεατές, οι οποίοι είχαν τη δυνατότητα να ποζάρουν στον κινηματογραφικό φακό και αργότερα να δουν τον εαυτό τους στη μεγάλη οθόνη. «Θα ιδήτε, θ’ ακούσετε και θα κινηματογραφησθήτε» ήταν το διαφημιστικό σλόγκαν του «Αθηναϊκού», ενώ εφημερίδα της πόλης συμμεριζόταν τα τρελά όνειρα πολλών θεατών: «Οι Κινηματογραφηθέντες συμπολίται θα ίδουν τους εαυτούς εις την οθόνην. Και πιθανόν να κριθή και κανείς απ’ αυτούς ως υποψήφιος Αστήρ. Μεταξύ των υποψηφίων αρρένων αστέρων εποζάρισεν ο Χανδρινός ως μέλλον Χαλίφης της Βαγδάτης. Ο Νικόπουλος ως ταμίας Κινηματογραφικής εταιρείας. Και πολλά θηλυκά έθεσαν υποψηφιότητα Μαίρης Πίκφορδ και Μία Μάι».

από την ομογένεια σε Αίγυπτο και ΗΠΑ:

-- Το Μάρτιο του 1930 κινηματογραφήθηκαν οι εκδηλώσεις της Εκατονταετηρίδας στο Δημοτικό Στάδιο του Καΐρου: η παρέλαση των μαθητών και των μαθητριών όλων των ελληνικών σχολείων, η παρέλαση των προσκόπων, η παράταξη και ο χαιρετισμός των σημαιών, η προσφώνηση του Γενικού Διευθυντή των Κοινοτικών Σχολών, Γεώργιου Παλαιολόγου, ο Κρητικός και ο Κλέφτικος χορός εκτελεσμένοι από τις μαθήτριες του Αβερώφειου σχολείου, σκυταλοδρομία 800 μέτρων μεταξύ μαθητών και άλλα αγωνίσματα.

-- Η παρουσία κινηματογραφικής μηχανής ήταν ένα από τα κίνητρα για τη συμμετοχή των Ελλήνων της Νέας Υόρκης στην «ωραιότερη εκδρομή» του καλοκαιριού, που διοργάνωσε ο μουσικοσυνθέτης Δημοσθένης Ζάττας στο Σπρινγκ Βάλεϊ, σε μια περιοχή που «θυμίζει Ελλάδα».

-- Στις 10 Μαρτίου, οι εταιρίες Fox και Hearst κινηματογράφησαν τα καλλιστεία των ομογενών στο ξενοδοχείο Commodore της Νέας Υόρκης και την εκλογή της Αγγέλας Μουλίνου ως «βασίλισσας της καλλονής».

-- Στις 25.05.1930 προβλήθηκε στο Σικάγο (στο Eighth Street Theatre, μαζί με την ταινία «Η Τεγέα και Τρίπολις εν Σικάγο» του 1929) ένα φιλμ με εικόνες από την Επισκοπή, το Αγροκήπιο και όλα τα χωριά και τα ρομαντικά τοπία της Τεγέας και της Τρίπολης. Δεν είναι όμως σαφές πότε και από ποιον λήφθηκε η ταινία ούτε αν επρόκειτο για μια καινούρια ταινία και όχι π.χ. για την ταινία του Τεγεατικού Συλλόγου το 1928.