Ζουρνάλ ελληνικής επικαιρότητας (1910-1913)

Στις 18 Νοεμβρίου 1910 η Πατρίς ενημέρωνε ότι «Αι Αθήναι εντός ολίγου θ’ αποκτήσωσιν αληθή κινηματογράφον, όπως εννοείται εν Ευρώπη» με αφορμή την απόφαση του Λεόνς, φερόμενου ως διευθυντή του κινηματογράφου «Ουρμπανόρα» με 12 καταστήματα στην Αίγυπτο και σ’ όλη την Ανατολή, να εγκαταστήσει έναν κινηματογράφο ίδιου τύπου στο «Πανελλήνιον», που σύμφωνα με την εφημερίδα ήταν «το μόνον κέντρον, εις ο δύναταί τις να διέλθη εσπέρας ευχαρίστους, ως διαθέτον προς τούτο όλα τα απαιτούμενα μέσα».

Όμως ο Λεόνς δεν περιορίστηκε μόνο σ’ αυτό. Εξ αρχής κατέστησε γνωστή την πρόθεσή του να καινοτομήσει παρουσιάζοντας συχνά αθηναϊκά γεγονότα στον κινηματογράφο του, ιδρύοντας ειδικό εργοστάσιο ταινιών.

«Η πρώτη κατασκευασθείσα εν Ελλάδι ταινία του πρώτου εργοστασίου ταινών εν Ελλάδι» λήφθηκε στις 25 Μαρτίου 1911 και ήταν το «Προσκύνημα στην Παναγία της Τήνου» («Pelerinage a Notre Dame de Tinos», ο γαλλικός τίτλος), που περιλαμβανόταν στη σειρά «Gaumont Actualités No. 36».

Το καλοκαίρι του 1911, στον αθηναϊκό τύπο διαφημιζόταν ότι η γαλλική κινηματογραφική εταιρία Γκωμόν αντιπροσω­πευόταν στο τότε ελληνικό κράτος, την Κρήτη και τα νησιά από τον κινηματογραφικό οίκο του Σ. Λεόνς, ο οποίος διέθετε το «μόνον εργοστάσιον Ταινιών εν Ελλάδι», λάμβανε «εβδομαδιαίως τα νεώτερα των Γκωμόν» και έκανε «συγχρονισμούς, κινηματογράφηση δια λογαριασμό πελατών σκηνών, διαφημίσεων κτλ.». Ήταν η πρώτη –και η μοναδική μέχρι το 1914– πλήρως οργανωμένη, ελληνική κινηματογραφική εταιρεία, όπως επιβεβαιωνόταν και από ξένα δημοσιεύματα.

Ταινία του Λεόνς θεωρείται επίσης μια ταινία με την άφιξη του θωρηκτού «Αβέρωφ» στο λιμάνι του Πειραιά, που περιλαμβανόταν στο «Gaumont Actualités No.51» και ενδεχομένως σχετιζόταν με μια μεγαλύτερη ταινία μήκους 300 μέτρων, η οποία έκανε πρεμιέρα στον κινηματογράφο «Κυβέλης» στις 30 Σεπτεμβρίου 1911.

Τα ελληνικά ζουρνάλ «Γκωμόν» συνεχίστηκαν την επόμενη χρονιά. Το πρώτο, που περιλήφθηκε στο «Gaumont Actualités No.4» του 1912, προβλήθηκε στον κινηματογράφο «Κυβέλης» στις 20 Ιανουαρίου 1912 και κατέγραφε την τελετή υποδοχής του νέου έτους στη Μητρόπολη.

Στις 29 Φεβρουαρίου 1912, στην ίδια αίθουσα ξεκίνησαν να προβάλλονται «Αι Απόκρεω εις τας Αθήνας και η Καθαρά Δευτέρα εις την Ακρόπολιν» (ή «Αι Απόκρεω και η Καθαρά Δευτέρα εν Αθήναις») με όλη την παρέλαση του κόσμου και των αρμάτων στην οδό Σταδίου, που περιλαμβάνονταν στο «Gaumont Actualités No.10». Διαφημιστικές καταχωρήσεις στο γαλλικό τύπο σχολίαζαν ότι «Την πρώτη μέρα της Σαρακοστής, οι Αθηναίοι συνωστίζονται στην Ακρόπολη, για ν’ ανα­βιώσουν εθνικούς χορούς ύστερα από ένα γεύμα στο γρασίδι», ενώ το Καρναβάλι περιγραφόταν ως μια «ανασύσταση των ελληνικών αρχαιοτήτων, [που] γιορταζόταν επίσημα για πρώτη φορά».

Στις αρχές Μαρτίου ήταν έτοιμη η ταινία της Γκωμόν με τις μεγάλες ασκήσεις της φρουράς Αθηνών (όλες οι φάσεις της ψευδομάχης, η δράση του πυρβολικού και η τελική παρέλαση).

Στα 28 Μαρτίου άρχισε στον κινηματογράφο «Κυβέλης» η προβολή της ταινίας με τις γιορτές του Πανεπιστημίου στην Ακρόπολη για την εθνική εορτή και το Πάσχα, τη στρατιωτική παρέλαση στο Ζάππειο και από το συνέδριο των Ανατολιστών. Όπως σχολίασε η εφημερίδα Εστία, «Η ζωηρότης της κινήσεως, τα διάφορα γεγονότα και ιδίως η παρέλασις του στρατού απεδόθησαν με ζωηρότητα και επιτυχίαν υπερβαίνουσαν κάθε προδοκίαν».

Η εφημερίδα Χρόνος έκανε λόγο για μια «θαυμασίαν υπό πάσαν έποψιν» ταινία, ενώ παράλληλα αποθέωσε τον οπερατέρ: «Αλλά το έτι θαυμασιώτερον επί του προκειμένου είνε ότι την αριστοτεχνικήν αυτήν ταινίαν, την επήρε με καλαισθησίαν, ακρίβειαν και ζωηρότητα υπερβαίνουσαν πάσα προσδοκίαν, και την επεξειργάσθη και εντός δύο μόνον ημερών την παρέδωκεν εις την χρήσιν και τον θαυμασμόν του εκλεκτοτάτου κόσμου, τον οποίον συγκεντρώνει κάθε βράδυ το θέατρον της Κυβέλης, ο διευθύνων το μοναδικόν εν Ελλάδι κατάστημα ταινιών κ. Λεόνς αντιπρόσωπος των μεγάλων εν Παρισίοις κινηματογραφικών εργοστασίων “Γκωμόν”. Έχομεν δε την πληροφορίαν, ότι ο κ. Λεόνς προετοιμάζει σειράν εκπλήξεων διά τους Αθηναίους, χωρίς ν’ αποκλείεται και η ελπίς ότι πολύ γρήγορα θα μας παρουσιάση και τους καλλιτέρους Έλληνας ηθοποιούς παίζοντας κινηματογραφικά δράματα Ελληνικών υποθέσεων, τας οποίας θα γράφουν Έλληνες συγγραφείς. Το ευχόμεθα και το περιμένομεν».

Στις 16 Απριλίου, ο κινηματογράφος «Κυβέλης» παρουσίασε το ζουρνάλ «Η εταιρεία των Ελλήνων θεατρικών συγγραφέων κατά την δεξίωσιν του Ρισπέν εις την Κηφισιάν», που είχε πραγματοποιηθεί ένα μήνα νωρίτερα. Μεταξύ άλλων ο Λεόνς είχε κινηματογραφήσει και την Ισιδώρα Ντάνκαν να επιδίδεται σε αρχαιοελληνικούς χορούς, ώσπου εκείνη ζήτησε την απομάκρυνση της κάμερας.

Στις 23 Απριλίου και για μία μόνο μέρα προβλήθηκαν «Οι ιππικοί αγώνες εις το Γουδή», που είχαν διοργανωθεί στις 12 και 15 του μήνα. Όπως σχολίαζε το Εμπρός, η ταινία ήταν «πλέον η επιτυχής παρ’ όλον τον ελεεινόν καιρόν ο οποίος επεκράτει και κατά τας δύο ημέρας των αγώνων».

Στις 14 Ιουνίου, ο κινηματογράφος Γκωμόν στην πλατεία Συντάγματος ξεκίνησε το θερινό πρόγραμμά του παρουσιάζοντας ταινία με τα πρόσφατα στρατιωτικά γυμνάσια Θηβών, Σχηματαρίου και Τανάγρας –λογικά με οπερατέρ τον Λεόνς, μόνιμο συνεργάτη της γαλλικής εταιρίας όλο το προηγούμενο διάστημα.

Στα τέλη 1912 ο Λεόνς εκτέλεσε έναν άθλο, κινηματογραφώντας για πρώτη φορά τη διενέργεια καισα­ρικής τομής στην Ελλάδα. Το κόστος της ταινίας ανήλθε σε 200 δραχμές –ένα πολύ υψηλό ποσό για την εποχή, όταν ο μισθός του διευθυντή ιατρού ήταν 250 δρχ. Η κινηματογράφηση έγινε στο νοσοκομείο «Ευαγγελισμός», το δε κόστος κάλυψαν εξ ημισείας ο διευθυντής της Γυναικολογικής Κλινικής, Σωκράτης Τσάκωνας, και το Διοικητικό Συμβούλιο του ιδρύματος, όπως επιβεβαιώνεται από τα πρακτικά της –κατά τα φαινόμενα θυελλώδους– 124^ης συνεδρίασης του Δ.Σ. του «Ευαγγελισμού» στις 22.12.1912 υπό την προεδρία του Θησέα Δημαρά:

«Το Συμβούλιον εγκρίνει την καταβολήν δραχμών εκατόν (100) εις το κατάστημα κινηματογράφων Σ. Λεόν, προς πληρωμήν του ημίσεος της δαπάνης εν τω θεραπευτηρίω τούτω, υπό του Διευθυντού του Γυναικολογικού τμήματος Ιατρού κου Σ. Τσάκωνα, οφείλοντος τούτου να καταβάλει το έτερον ήμισυ της δαπάνης ταύτης, και τούτο υπό τον ρητόν όρον ότι η καταβολή αύτη δεν αποτελεί προηγού­μενον δυνάμενον να επαναληφθή εν τω μέλλοντι τω θεραπευτηρίω, ουδεμίαν δυναμένου ν’ αναλάβη υποχρέωσιν άνευ προηγουμένως σχετικής αποφάσεως του Διοικητικού Συμβουλίου αυτού».

 

Όμως δεν ήταν μόνο ο Λεόνς. Το Μάρτιο του 1912 ο Λέστερ συνεργάστηκε με την «Πατέ» για την κινηματογράφηση τουλάχιστον του συνεδρίου των Ανατολιστών και των εορτών του Πανεπιστημίου. Η ταινία προβλήθηκε για τους επισήμους στις 30 Μαρτίου στο Δημοτικό Θέατρο συνοδεία εικοσαμελούς ορχήστρας· ακολούθησε μία προβολή για τους φοιτητές στο «Πανελλήνιον» την 1η Απριλίου, ιδιωτική προβολή για τη βασιλική οικογένεια την επομένη και τουλάχιστον δύο προβολές για το κοινό στο «Πανελλήνιον» (4 και 5 Απριλίου).

Σύμφωνα με την Εστία, η ταινία του οίκου Πατέ ήταν μεν «επιτυχημένη», όπως και η ταινία της Γκωμόν, όμως την αδικούσε πολύ «το έντονον ηλιακόν φως, το οποίον δεν κατώρθωσε να αποφύγη ο φωτογράφος».

Το περιεχόμενο των σκηνών και τις αντιδράσεις των θεατών περιέγραψε δημοσίευμα της Πατρίδος:

«[...] Πρώτον το Πανεπιστήμιον, η Βιβλιοθήκη, η Ακαδημία και το Ζάππειον. Μέσα εις το πλήθος διέκρινεν ευκρινώς κανείς γνωστάς Αθηναϊκάς φυσιογνωμίας, ο δε απαραίτητος Μερακλής, φιλομειδιέστατος, εχαιρετούσε το κοινόν.

Επί της Ακροπόλεως ο εναρκτήριος λόγους του Διαδόχου και αι προσφωνήσεις προς τους ξένους του Υπουργού κ. Αλεξανδρή και του Πρυτάνεως κ. Λάμπρου.

Μετά ταύτα η έξοδος από της Ακροπόλεως.

Βαβυλωνία επιφωνήσεων εις την αίθουσαν του θεάτρου. Οι διάφοροι καθηγηταί, αι διάφοροι κυρίαι ανεγνωρίζοντο ανάμεσα στο πλήθος. Και ημείς ακόμη ανεγνωρίσαμεν τας τόσον συμπαθείς φυσιογνωμίας των διαφόρων ξένων καθηγητών και Πρυτάνεων.

Ζωηρά χειροκροτήματα υπεδέχθησαν τας φωτεινάς προβολάς του Παρθενώνος και του Ερεχθείου, και συγκεκινημένοι οι ξένοι εχειροκρότησαν τα αριστουργήματα της Ελληνικής Τέχνης.

Επιτυχεστάτη επίσης η στρατιωτική παρέλασις. Ομοβροντία χειροκροτημάτων υπεδέχθη την εμφάνισιν του Βασιλέως εφίππου, ως και του Διαδόχου [...]».

Η ταινία προβλήθηκε το Μάιο της ίδιας χρονιάς στην τουρκοκρατούμενη Θεσσαλονίκη, στο Θερινό Κινηματογράφο Πατέ, εμπλουτισμένη με πλάνα από την κινηματογράφηση των πανελλήνιων μαθητικών αγώνων στίβου. Το περιεχόμενο των σκηνών σε τίτλους, όπως διαφημίστηκαν με αφορμή την προβολή τους εκεί:

Η συνέλευση της Επιτροπής στο Πανεπιστήμιο. - Συνέλευση των απεσταλμένων προς καταρτισμό των τμημάτων του Συνεδρίου. - Επίσημη τελετή της Ανάστασης στην πλατεία της Μητρόπολης.

Η επίσημη έναρξη της τελετής και στον Παρθενώνα. - Η προσφώνηση της Α.Υ. του Διαδόχου της Ελλάδας. - Ο λόγος του υπουργού της Παιδείας. - Η προσφώνηση του ρήτορα της Επιτροπής. - Η προσφώνηση του ρήτορα των Συνέδρων. - Επίσκεψη στα Προπύλαια. - Επίσημη υποδοχή στον Περίβολο του Πανεπιστημίου.

Ιεροτελεστία στη Μητρόπολη. - Δεύτερη ημέρα των εορτών στο Πανεπιστήμιο. - Ο λόγος του Πρύτανη. - Προσφωνήσεις των διαφόρων τμημάτων και η επίδοση των διαπιστευτηρίων των διαφόρων Ακαδημιών, Πανεπιστημίων και Σοφών Σωματείων. - Οι συνεδριάσεις των διαφόρων τμημάτων του Συνεδρίου. - Η φωτοχυσία της Ακρόπολης. - Η λαμπαδηφορία των φοιτητών. - Η υποδοχή των ξένων στον Παρνασσό.

Η εκδρομή στην Ελευσίνα. - Εκδρομή στα Μέγαρα. - Ο χορός της Τράτας. - Το απόγευμα ιδιωτικές επισκέψεις.

Οι συνεδριάσεις του Συνεδρίου. - Η αναγόρευση των επίτιμων διδακτόρων. - Η παράσταση του Οιδίποδα Τύραννου στο Δημοτικό Θέατρο.

Η έναρξη των Πανελλήνιων αγώνων στο Παναθηναϊκό Στάδιο.

Συνέχεια των συνεδριάσεων. - Επίσημη παράσταση στο Δημοτικό Θέατρο. - Συνέχεια των πανελλήνιων αγώνων.

Η λήξη του Συνεδρίου.

Σχολικοί αγώνες και η στεφάνωση των νικητών στο Παναθηναϊκό Στάδιο. - Η στρατιωτική παρέλαση.

Θα μπορούσε η συνεργασία του Λέστερ με το αθηναϊκό παράρτημα του οίκου Πατέ να είχε μονιμότερα χαρακτηριστικά και να μην περιοριζόταν μόνο σε μία ταινία; Γνωρίζουμε, για παράδειγμα, ότι στις 19 Μαΐου 1912, μη κατονομαζόμενος αντιπρόσωπος του Πατέ κινηματογράφησε την επεισοδιακή απόπειρα εισόδου των Κρητών βουλευτών στο κτίριο της ελληνικής Βουλής και τελικά την απώθησή τους από στρατιώτες. Θα μπορούσε ο οπερατέρ εκείνος να ήταν ο Λέστερ;

Εξάλλου, αναφέρθηκε σε προηγούμενη σελίδα η κινηματογράφηση της έναρξης της Εθνοσυνέλευσης, που προβλήθηκε στον κινηματογράφο «Κόσμος» το φθινόπωρο του 1910, ενώ σειρά ταινιών του αθηναϊκού παραρτήματος Πατέ προβλήθηκε στους κινηματογράφους της πρωτεύουσας τον Απρίλιο του 1911. Δεν έχει ωστόσο εντοπιστεί κάποια πηγή που ν’ αναφέρει το όνομα του ή των οπερατέρ των πιο πάνω ταινιών ούτε αν ήταν κάποιος μόνιμος συνεργάτης της Πατέ στην Αθήνα.

Υπήρχαν εξάλλου ταινίες που δεν κατέστη εφικτό από την παρούσα έρευνα να ταυτοποιηθούν με μια συγκεκριμένη εταιρία (πολύ περισσότερο με ορισμένο οπερατέρ), όπως η επίσκεψη του πρωθυπουργού Ελευθερίου Βενιζέλου στην πρότυπη παιδική πολιτεία με την ονομασία «Παιδικές Εξοχές», που η Σοφία Σλήμαν είχε ιδρύσει στη Βουλιαγμένη για τα καχεκτικά παιδιά των φτωχών οικογενειών της πρωτεύουσας το καλοκαίρι του 1911.

Το 1913 προβλήθηκαν: τουλάχιστον δύο ταινίες με γυμνάσια προσκόπων· η περιοδεία του διαδόχου σε Ήπειρο και Μακεδονία, κινηματογραφημένη από το Λέστερ για λογαριασμό του κινηματογράφου Κυβέλης· μια άλλη του οίκου Γκωμόν με την άφιξη του Κωνσταντίνου στο Φάληρο· η κινηματογράφηση μιας δεξίωσης επί του θωρηκτού «Αβέρωφ», που διαφημιζόταν ως «θάμα ενημερότη­τος κινηματογραφικού ρεπορτάζ»· η κινηματογράφηση της υποδοχής της Δεύτερης –αποκαλούμενης και ως «Σιδηράς»– Μεραρχίας· οι τελετές από την ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα κλπ.

«Περίπατος ανά τας Αθήνας» ήταν ο τίτλος μιας ταινίας της Γκωμόν, παραγωγή 1913, που έφερε και ελληνικές επιγραφές. Εικάζεται ότι οπερατέρ δεν θα μπορούσε να είναι άλλος από τον Λεόνς.

Εξάλλου υπήρχαν ελληνικά ζουρνάλ σχετικά με τη μεταφορά της σωρού του δολοφονηθέντα βασιλιά Γεωργίου, την κηδεία του και την ορκωμοσία του Κωνσταντίνου. Και μπορεί ο γαλλικός οίκος Πατέ να διέθεσε δυο «επίτηδες αποσταλλέντες καλλιτέχνες οπερατέρ» για να λάβουν την ταινία από απόσταση δύο μέτρων, ωστόσο η αίθουσα «Παλλάς» διαφήμιζε την κάλυψη της κηδείας με «τρεις καλλιτέχνες μηχανικούς του θε­άτρου».

Για ένα φιλμ «καθαρώς ελληνικόν» έκανε λόγο και ο κινηματογράφος «Ίρις» της Αλεξάνδρειας, που ισχυρι­ζόταν ότι είχε αποστείλει ειδικό φωτογράφο για την κινηματογράφηση της κηδείας. Ορι­σμένοι από τους τίτλους της ταινίας, που προβλήθηκε εκεί από τις 4/17.04.1913:

«Η πένθιμη διακόσμηση μιας οδού των Αθηνών. Ο βασιλιάς Κωνσταντίνος υποδέχεται τους ξένους πρίγκιπες. - Η Μητρόπολη - Η ηρωική 4η Μεραρχία και η δοξασμένη σημαία του 8ου Συντάγματος - Η μεγαλοπρεπής πομπή - Το φέρετρο και ο πολεμικός ίππος του νεκρού βασιλιά - Η βασιλική οικο­γένεια και οι ξένοι πρίγκιπες - Οι διάδοχοι των συμμάχων κρατών κλπ.»

Θα πρέπει επίσης να μνημονευθούν κάποιες προθέσεις κινηματογράφησης, για τις οποίες δεν γνωρίζουμε αν υλοποιήθηκαν και αν προβλήθηκαν ποτέ στους αθηναϊκούς κινηματογράφους. Γνωρίζουμε για παράδειγμα, ότι το Φεβρουάριο του 1911 ο Λέστερ σχεδίαζε την κινηματογράφηση παιδιών ντυμένων με αποκριάτικα ρούχα ενώ τρέχουν και παίζουν στο Ζάππειο.

Αντίστοιχα, σειρά δημοσιευμάτων στην Εστία τον Απρίλιο του 1911 γνωστοποιούσε τα σχέδια κινηματογράφησης της γιορτής «Χωριάτικο Πανηγύρι», που θα διοργάνωνε το σωματείο «Η Πρόοδος» της Άννας Μελά - Παπαδοπούλου, όπου θα παρελαύνανε κυρίες και δεσποινίδες της πρωτεύουσας ενδεδυμένες με παραδοσιακά ενδύματα από τα Αμπατζίδικα. Βάσει αυτών γνωρίζουμε ότι μη κατονομαζόμενος οπερατέρ έκανε τις πρώτες δοκιμές κινηματογράφησης στο Βασιλικό Κήπο στις 17 Απριλίου, ενώ ως ημερομηνία οριστικής λήψης της ταινίας ορίστηκε –κατόπιν αναβολών για λόγους ανωτέρας βίας– η 8η Μαΐου, τη μέρα που διεξήχθη στο Ζάππειο ένας πρωτότυπος «Ανθοπόλεμος». Δεν υπάρχει όμως κάποια πηγή που να επιβεβαιώνει την πραγματική λήψη, πόσο μάλλον την προβολή μιας ταινίας με παρόμοιο περιεχόμενο.

Πρέπει όμως να μνημονευθεί και μια ενδιαφέρουσα καινοτομία το καλοκαίρι του 1911. Δεν επρόκειτο για κάποια ταινία του κινηματογράφου, αλλά για προβολή έγχρωμων φωτεινών εικόνων κατά τη διάρκεια της επιθεώρησης «Κινηματογράφος του 1911», χάρη στην εργασία των φωτογράφων Κοκόλη (πατρός και υιών).  Οι εικόνες έδειχναν –ή φιλοδοξούσαν να δείχνουν– τα γεγονότα της ημέρας, ταμπλό βιβάν με πρωταγωνίστριες κοσμικές κυρίες, διάφορες γελοιογραφίες, πρόσωπα της εποχής κλπ., στη δε πρεμιέρα της επιθεώρησης προβλήθηκαν μεταξύ άλλων το Αρσάκειο και το υδροπλάνο του Αρνιώτη.

ΤΑ ΠΡΩΤΑ ΖΟΥΡΝΑΛ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

Λίγες εβδομάδες μετά την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης ο Δημήτρης Καμινάκης ανέλαβε τη διεύθυνση του κινηματογράφου «Ολύμπια» και σύντομα έφερε για πρώτη φορά κινηματογραφική κάμερα στην πόλη, με την οποία γύρισε αρκετές ταινίες επικαιρότητας (παρελάσεις, τελετές, αφίξεις επισήμων κλπ.).

Έχουν επιβεβαιωθεί οι προβολές δύο σχετικών ταινιών, οι οποίες πιθανότατα δεν ήταν και οι μοναδικές, κατά τη διάρκεια του 1913. Η πρώτη ταινία με «επίκαιρες απόψεις της Θεσσαλονίκης ληφθείσες υπό του Κινηματογράφου “Ολύμπια”» προβλήθηκαν  από τις 11 έως τις 14 Ιανουαρίου 1913 και περιλάμβανε εφτά σκηνές:

α) Ο βασιλιάς Γεώργιος μεταβαίνων στο ναό του Αγίου Μηνά κατά τη γιορτή των γενεθλίων του. - β) Στρατιωτική παράταξη. Ο βασιλιάς Γεώργιος με τον πρίγκιπα Νικόλαο να προηγείται. - γ) Ο πόλεμος στην Ήπειρο εξακολουθεί ολοένα σφοδρότερος. Η αναχώρηση ενός συντάγματος για το θέατρο του πολέμου. - δ) Αξιωματικοί του Επιτελείου του ελληνικού στρατού Θεσσαλονίκης. - ε) Το Ελληνικό Λύκειο. - στ) Επιθεώρηση της Κρητικής χωροφυλακής στη Θεσσαλονίκη. - ζ) Τουρκικό αεροπλάνο καταληφθέν από τον ελληνικό στρατό και υψούμενο από το ρώσσο αεροπόρο Σιάκωφ, που διατελούσε στην υπηρεσία του ελληνικού στρατού.

Η δεύτερη επιβεβαιωμένη ταινία του κινηματογράφου «Ολύμπια» προβλήθηκε από τις 22 έως τις 24 Ιανουαρίου 1913 και είχε τις εξής σκηνές:

Η γιορτή της Σημαίας του τάγματος που αναχώρησε για την Ήπειρο - Η δοξολογία του νέου έτους - Η παράταξη του ελληνικού στρατού επί τη αφίξει των βασιλέων στον άγιο Μηνά - Όλες οι κυριότερες στρατιωτικές παρατάξεις στη Θεσσαλονίκη.

 [Η ανάρτηση ενημερώθηκε σύμφωνα με την τρίτη έκδοση του βιβλίου «Οι πρώτες ταινίες του ελληνικού κινηματογράφου», που μπορείτε να διαβάσετε εδώ: protestainies.blogspot.com/p/2025.html]